Czym objawia się zespół jelita drażliwego?
Zespół jelita drażliwego — IBS to powszechna i często bagatelizowana choroba w przewodzie pokarmowym, która wpływa bardzo mocno na jakość życia wielu osób. Dla wielu medyków nadal pozostaje ona zagadką, ze względu na skomplikowane pochodzenie oraz różne objawy. Jak wygląda leczenie zespołu jelita drażliwego?
Zauważyłeś u siebie niepokojące objawy, które mogą wskazywać na IBS?
Umów się do naszej Poradni Gastrologicznej w Centrum Medycznym BetaMed
☎ 32 420 29 00 .
Zespół jelita drażliwego — co to za choroba?
Czasem nazywany przez medyków zespołem jelita nadwrażliwego lub z ang. IBS — irritable bowel syndrome. Jest to zaburzenie funkcji przewodu pokarmowego, w którym chory skarży się na nawracający ból jelita grubego oraz problemy z wypróżnianiem.
IBS był kiedyś określany jako zaburzenie czynnościowe i choroba psychosomatyczna. Aktualnie lekarze mówią, że u jego podłoża leżą zaburzenia interakcji na osi jelito-mózg, a najważniejszą rolę w jego powstawaniu odgrywają bakterie jelitowe. Badania medyczne wykazują, że nawet 50% pacjentów z zespołem jelita drażliwego ma jakościowe i ilościowe zmiany w składzie mikrobiomów jelitowych (dysbiozę).
Jak często występuje zespół jelita drażliwego? Choroba występuje u około 11 proc. populacji na świecie. Częściej występuje u kobiet (14 proc.), niż u mężczyzn (9%). Połowa pacjentów zgłasza pierwsze objawy zespołu jelita drażliwego przed 35. rokiem życia.
Zespół jelita drażliwego — postaci choroby
Wyróżnia się cztery postaci zespołu jelita drażliwego:
- zespół jelita drażliwego z dominującą biegunką (IBS-D) — charakteryzuje się przewagą oddawania luźnego lub wodnistego stolca, może też pojawić się nagłe i silne parcie na stolec
- zespół jelita drażliwego z dominującym zaparciem (IBS-C) — w tej postaci przeważnie pojawia się stolec twardy lub grudkowaty, może być oddawany z trudem i pojawić się uczucie niepełnego wypróżnienia
- zespół jelita drażliwego ze zmiennym rytmem wypróżnień (IBS-M)
- postać nieklasyfikowana zespołu jelita drażliwego (IBS-N) — nie można choroby zakwalifikować do żadnego z powyższych typów
Przyczyny zespołu jelita drażliwego
Jak już wspomnieliśmy, choroba ta nadal jest zagadką dla medycyny, więc nie ma jednoznacznej przyczyny występowania zespołu jelita drażliwego. Oto kilka przyczyn, wśród których się wymienia:
- czynniki genetyczne — istnieje pewien stopień dziedziczności w przypadku zespołu jelita drażliwego, który sugeruje, że pewne geny mogą predysponować do wystąpienia choroby
- mikrobiomy jelitowe (dysbioza) – zaburzenia równowagi mikroorganizmów w jelitach (mikrobiom) mogą wpływać na funkcjonowanie przewodu układu pokarmowego i przyczyniać się do wystąpienia IBS
- nadwrażliwość jelitowa — osoby z IBS mogą mieć jelita o zwiększonej wrażliwości na bodźce
- zaburzenia motoryki jelit — nieprawidłowości w ruchach jelit mogą prowadzić do nadmiernego skurczu lub spowolnienia przesuwania się treści pokarmowej
- stres i zaburzenia psychiczne — silny stres i zaburzenia emocjonalne mogą wpływać na funkcjonowanie jelit i nasilać objawy jelita drażliwego, zaburzenia osobowości
- zmiany hormonalne — u niektórych osób IBS może pojawić się w okresach hormonalnych, jak np. menstruacja
- zaburzenia odpływu gazów jelitowych — nieprawidłowy odpływ gazów jelitowych może mieć wpływ na rozwój IBS
- zaburzenia regulacji osi mózg-jelito
Zespół jelita drażliwego — objawy
Objawy zespołu jelita drażliwego to:
- silny i skurczowy ból brzucha — najczęściej w lewej dolnej części brzucha
- zmiana częstości wypróżnień
- zmiana konsystencji stolca
- wzdęcia brzucha
- bóle brzucha
Podczas chorowania mogą pojawić się też inne objawy IBS, które mogą towarzyszyć powyższym objawom i są to:
- wymioty
- odbijanie
- wczesne uczucie pełności po posiłku
- pieczenie w nadbrzuszu
- uczucie zalegania pokarmu w żołądku
- obecność śluzu w stolcu
- ból głowy
- ból pleców
- uczucie zmęczenia i niepokoju
- dyskomfort psychiczny
- senność
- nocne oddawanie moczu, częstomocz i parcie na mocz
- u kobiet mogą to być zaburzenia miesiączkowania i ból odczuwany w trakcie stosunku seksualnego
Rozpoznanie IBS
Jak wygląda rozpoznanie w zespole jelita drażliwego? Lekarz przeprowadza wnikliwy wywiad, ocenia objawy IBS i zleca badania diagnostyczne, które mają na celu wykluczenie innych chorób. Dają one podobny obraz kliniczny. Niestety nie istnieją, póki co żadne testy diagnostyczne, które mogą potwierdzić od razu zespół jelita drażliwego.
Specjalista powinien szczególną uwagę zwrócić na nieprawidłowości w badaniu fizykalnym oraz na informacje o rodzinnym występowaniu nowotworów i chorób zapalnych jelita grubego. Tak zwane objawy alarmowe.
Objawy alarmowe i czynniki ryzyka, które mogą wskazywać na inną przyczynę objawów:
- wiek >50 lat
- obecność krwi w stolcu
- występowanie nieswoich chorób zapalnych jelit, raka jelita grubego, celiakii w rodzinie
- niezamierzona utrata masy ciała
- pobyt w rejonach endemicznego występowania chorób zakaźnych lub pasożytniczych
- krótki czas trwania objawów
- anemia
- wodobrzusze
- zwiększona liczba białych krwinek
- stan podgorączkowy i gorączka
Lekarz może skierować pacjenta na dodatkową diagnostykę na badania laboratoryjne — morfologia krwi, CRP, badanie hormonów tarczycy, test oddechowy w kierunku zespołu rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego, badanie w kierunku celiakii oraz na test tolerancji laktozy. U części osób może być wymagane zrobienie kolonoskopii i gastroskopii. Pomocne także w zdiagnozowaniu choroby będzie też USG jamy brzusznej. Większość badań, które pomogą w diagnozowaniu tej choroby można wykonać w naszej placówce BetaMed w Chorzowie.
Jak leczyć zespół jelita drażliwego?
Przy leczeniu zespołu jelita drażliwego chodzi przede wszystkim o złagodzenie objawów, ponieważ często ciężko jest znalezienie czynnika wywołującego tą chorobę. Często przy tej chorobie zaleca się przyjmowanie środków farmakologicznych, jak i konieczną do uzyskania dobrych efektów terapeutycznych — zmianę diety oraz stylu życia.
Leczenie farmakologiczne zespołu jelita nadwrażliwego
- ból i wzdęcia — ryfaksymina alfa, leki rozkurczowe (hioscyna, drotaweryna), przeciwdepresyjne trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (TLPD) lub selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI)
- biegunka — ryfaksamina alfa, loperam
- zaparcie — prepararty glikolu polietylenowego (makrogole)
Leki przeciwdepresyjne są stosowane w celu złagodzenia objawów zespołu jelita drażliwego i podwyższenie progu czucia trzewnego.
Lekarze polecają przy chorobie uprawiać regularną i umiarkowaną aktywność fizyczną, która wielu pacjentom przynosi poprawę. Aktywność fizyczna działa pobudzająco na perystaltykę jelit (jest to korzystne dla osób cierpiących na zaparcia) oraz oddziałują korzystnie na stan psychiczny (np. joga).
Co z probiotykami w zespole jelita drażliwego?
Polskie Towarzystwo Gastroenterologii mówi o tym, że w łagodzeniu objawów, wzdęć czy też biegunki mogą pomóc probiotyki. Łagodzenie objawów probiotykami jest możliwe, dzięki preparatom, które zawierają konkretne szczepy probiotyczne lub mieszanki szczepów o potwierdzonej skuteczności w badaniach klinicznych z udziałem osób z zespołem jelita drażliwego.
Co wolno, a czego nie wolno jeść przy IBS?
Osoby z zespołem jelita drażliwego powinny ograniczyć spożycie:
- dań smażonych i marynowanych
- warzyw strączkowych, kapustnych i cebulowych
- tłustych mięs, wędlin, parówek, boczku i smalcu
- owoców zawierających duże ilości błonnika — np. jabłka, śliwki, gruszki, czereśnie, maliny
- smażonych jaj
- nabiału o wysokiej zawartości tłuszczu
- pełnoziarnistego pieczywa, grubych kasz
- mocnej kawy, mocnej herbaty, alkoholu i napojów gazowanych
- ostrych przypraw, musztardy, octu
- słodzików
Co wolno jeść i co może uspokoić nasze jelita?
- chude ryby — np. dorsz
- chude mięso — np. kurczak lub indyk
- warzywa i owoce — warzywa najlepiej młode i gotowane, zaś owoce dojrzałe, pieczone i musy
- pszenne pieczywo, sucharki, ryż biały, makaron pszenny, drobne kasze
- nabiał o niskiej zawartości tłuszczu
- wodę mineralną niegazowaną i słabą herbatę
Dieta przy zespole jelita drażliwego
Około 2/3 chorych na zespół jelita drażliwego zauważa związek występujących objawów z przyjmowaniem określonych pokarmów. Posiłki należy spożywać regularnie i bez pośpiechu. Jakie diety mogą mieć pozytywny wpływ na przebieg IBS?
- dieta bogata w błonnik rozpuszczalny — źródłem tej diety to między innymi świeże warzywa i owoce oraz otręby owsiane, jęczmień i fasola
- dieta o małej zawartości składników FODMAP — należy ograniczyć spożywanie produktów, które zawierają składniki FODMAP — czyli grupę fermentujących węglowodanów, których organizm nie jest w stanie rozłożyć i wchłonąć w jelicie cienkim; tę dietę należy wprowadzić w 3 krokach:
- na 4-6 tygodni należy wyeliminować z diety pokarmy o dużej zawartości FODMAP
- jeśli dolegliwości ustąpiły, można wprowadzić pokarmy zawierające poszczególne FODMAP, by zidentyfikować te, które wywołują objawy IBS
- na podstawie danych z drugiego kroku ustala się do każdego indywidualną dietę
- dieta bezglutenowa — może być korzystna u osób z nieceliakalną nadwrażliwością na gluten, lekarz przed jej wprowadzeniem musi wykluczyć celiakię.
Zauważyłeś u siebie niepokojące objawy, które mogą wskazywać na IBS?
Umów się do naszej Poradni Gastrologicznej w Centrum Medycznym BetaMed
☎ 32 420 29 00 .
