Jak leczyć zakażenie układu moczowego?

Ból podczas oddawania moczu, częste wizyty w toalecie i uczucie pieczenia to tylko niektóre z objawów zakażenia układu moczowego. Ta uciążliwa dolegliwość może pojawić się nagle i szybko się nasilić, wpływając na nasze codzienne funkcjonowanie. Jak rozpoznać infekcję i jakie kroki podjąć, aby ją skutecznie wyleczyć?

Jeśli u Ciebie lub Twoich bliskich wystąpiły objawy zakażenia układu moczowego,
umów wizytę do naszego Urologa w Centrum Medycznym BetaMed
☎ 32 420 29 00 .

Czym jest zakażenie układu moczowego?

Zapalenie układu moczowego (ZUM) to schorzenie, które rozwija się w wyniku przedostania się patogenów do dróg moczowych. U zdrowego pacjenta wewnątrz pęcherza moczowego, moczowodów i nerek panują warunki jałowe. Czasami jednak bakterie wnikają do dróg moczowych i zaczynają się namnażać, co prowadzi do stanu zapalnego i pojawienia się dolegliwości związanych z infekcją. W wielu przypadkach dochodzi do zakażenia dolnych dróg moczowych, choć może również rozwinąć się zakażenie górnych dróg moczowych. Czego dotyczą oba te rodzaje zakażeń?

Typy zakażenia układu moczowego:

zapalenie dolnych dróg moczowych — dotyczy głównie pęcherza moczowego i jest najczęściej występującym typem zakażenia układu moczowego
zapalenie górnych dróg moczowych — to najpoważniejszy typ zakażenia dróg moczowych, obejmujący nerki (np. odmiedniczkowe zapalenie nerek), i wymaga natychmiastowej interwencji lekarza specjalisty ze względu na ryzyko powikłań

Kto najczęściej choruje na to schorzenie?

Infekcje układu moczowego mogą wystąpić u każdego pacjenta, jednak najczęściej dotykają kobiet, co wynika z kilku czynników. Jedną z głównych przyczyn jest krótsza cewka moczowa u kobiet oraz niewielka odległość między jej ujściem a odbytem, co sprzyja łatwiejszemu przedostawaniu się bakterii do układu moczowego.

U mężczyzn zakażenie układu moczowego występuje rzadziej, jednak najczęściej pojawia się po 60. roku życia. Jest to związane z przerostem gruczołu krokowego, który może utrudniać oddawanie moczu i sprzyjać rozwojowi infekcji

Czynniki ryzyka zapalenia dróg moczowych

Czynniki ryzyka, które sprzyjają powstawaniu zakażenia dróg moczowych to:

wada czynnościowa lub anatomiczna, która może spowodować dłuższe zaleganie moczu w drogach moczowych
przebyta infekcja dróg moczowych w przeszłości
nawracające infekcje dróg moczowych wśród najbliższych osób z rodziny (np. zapalenie pęcherza moczowego)
przebyty zabieg cewnikowania pęcherza
zaburzenia oddawania moczu — np. problem z nietrzymaniem moczu lub częstomocz
zaparcia i problemy z nietrzymaniem moczu
spadek odporności — zapalenie dróg moczowych pojawia się właśnie wtedy, kiedy pacjent ma niższą odporność

Jakie są objawy zakażenia układu moczowego?

Objawy zapalenia układu moczowego mogą różnić się u poszczególnych pacjentów, a czasem infekcja przebiega nawet bezobjawowo. Najczęstsze symptomy to:

bolesne oddawanie moczu
parcie na pęcherz
częstomocz
pieczenie przy oddawaniu moczu

Objawy zakażenia dróg moczowych mogą utrzymywać się od kilku do kilkunastu dni, a ich nasilenie i rodzaj mogą być różne u każdego pacjenta. U dorosłych często pojawiają się także dodatkowe symptomy, takie jak podwyższona temperatura ciała, brak apetytu, ból głowy, ból okolicy nadłonowej i lędźwiowej oraz zwiększona częstotliwość oddawania moczu w nocy (nykturia).

U dzieci objawy mogą wyglądać inaczej i obejmować: brak apetytu, spadek masy ciała, wymioty, biegunkę, rozdrażnienie, senność, płacz podczas oddawania moczu oraz bladość skóry.

Do jakiego lekarza zgłosić się z takimi objawami?

Z takimi objawami pacjent powinien w pierwszej kolejności zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu. W razie konieczności lekarz odsyła chorego do specjalisty, który specjalizuje się w zakresie chorób układu moczowego, czyli do urologa.

Rozpoznanie zakażenia układu moczowego

Oprócz zgłaszanych dolegliwości i badania fizykalnego pacjenta lekarz zleca również ogólne badanie moczu. Zwiększona liczba leukocytów w moczu potwierdza obecność stanu zapalnego w układzie moczowym. Obecność krwi i białka w moczu również może sugerować zakażenie.

Zazwyczaj charakterystyczne objawy podczas oddawania moczu oraz nieprawidłowy wynik badania są wystarczające do postawienia diagnozy i rozpoczęcia leczenia. W niektórych przypadkach wykonuje się także posiew moczu. Wynik posiewu dostępny jest po około 48 godzinach i pozwala stwierdzić, czy w moczu występują bakterie, jaki jest ich gatunek oraz liczebność. Jeśli liczba jednego typu bakterii przekracza 1000 na 1 ml moczu u pacjenta z objawami, wynik wskazuje na obecność zakażenia. W takich sytuacjach przeprowadza się antybiogram, który określa wrażliwość bakterii na antybiotyki, co pomaga lekarzowi dobrać odpowiednie leczenie.

Specjalista może zlecić jeszcze badania z zakresu diagnostyki obrazowej, takich jak:

USG nerek i dróg moczowych
urografia (badanie rentgenowskie, które polega na wykonaniu zdjęć radiologicznych układu moczowego po podaniu środka kontrastowego)
tomografia komputerowa

Leczenie zapalenia układu moczowego

Leczenie zapalenia układu moczowego (ZUM) zależy od jego przyczyny, ciężkości objawów oraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Poniżej przedstawione są ogólne zasady dotyczące leczenia:

antybiotyki — w przypadku bakteryjnego zapalenia układu moczowego najczęściej stosuje się antybiotyki; lekarz może przepisać leki takie jak nitrofurantoina, trimetoprim-sulfametoksazol, amoksycylina lub inne, w zależności od rodzaju bakterii i ich wrażliwości
leczenie objawowe — aby złagodzić objawy, takie jak ból i dyskomfort, można stosować leki przeciwbólowe (np. paracetamol, ibuprofen) oraz preparaty na bazie ziół, które mają działanie łagodzące
prawidłowe nawodnienie — ważne jest, aby pić dużo płynów, co pomaga w wypłukiwaniu bakterii z układu moczowego; woda jest najlepszym wyborem; unikać należy napojów kofeinowych i alkoholu, które mogą podrażniać pęcherz
dieta — niektóre produkty spożywcze, takie jak żurawina, mogą wspierać zdrowie układu moczowego; żurawina zawiera substancje, które mogą zapobiegać przyczepianiu się bakterii do ścianek pęcherza
zmiany stylu życia — ważne jest również unikanie czynników ryzyka, takich jak nieregularne opróżnianie pęcherza, stosunki seksualne bez zabezpieczenia, czy niewłaściwa higiena intymna
monitorowanie i kontrola — w przypadku nawracających infekcji lekarz może zalecić dalsze badania diagnostyczne, aby wykluczyć inne schorzenia, takie jak kamica nerkowa czy wady anatomiczne
leczenie przewlekłe — u niektórych pacjentów z nawracającymi zapaleniami układu moczowego lekarz może zalecić długoterminowe stosowanie niskich dawek antybiotyków lub innych strategii zapobiegawczych

Czy można całkowicie wyleczyć zakażenie układu moczowego?

Zakażenie układu moczowego zazwyczaj udaje się całkowicie wyleczyć dzięki zastosowaniu odpowiedniej metody leczenia, najczęściej antybiotykoterapii, prowadzonej przez określony czas. W rzadkich przypadkach drobnoustrojów nie udaje się całkowicie wyeliminować, co jest zwykle spowodowane poważnym schorzeniem układu moczowego, takim jak obecność dużych kamieni odlewowych w nerce. Zdarza się również, że u kobiet — mimo skutecznego leczenia — zapalenie układu moczowego nawraca, nawet kilka razy w ciągu roku.

Całkowite wyleczenie zapalenia układu moczowego jest trudne u pacjentów z cewnikiem w pęcherzu. U takich osób zakażenie pojawia się w ciągu miesiąca od założenia cewnika lub po zakończeniu antybiotykoterapii, nawet jeśli nie występują żadne objawy.

Jak zapobiegać zapaleniu układu moczowego?

Zapobieganie zapaleniu układu moczowego jest szczególnie istotne dla osób, które cierpią na nawracające infekcje. Jak zmniejszyć ryzyko ich nawrotu?

Oddawaj mocz jak najszybciej po pojawieniu się uczucia parcia na pęcherz.
Pij odpowiednią ilość płynów w ciągu dnia (zaleca się minimum 2 litry dziennie).
Unikaj używania dezodorantów intymnych.
Oddawaj mocz przed snem, aby uniknąć zalegania moczu w drogach moczowych przez całą noc.

Profilaktycznie warto rozważyć stosowanie tabletek na drogi moczowe zawierających żurawinę lub picie herbaty, lub soku z żurawiny.