Czym są zaburzenia hormonalne?

Zaburzenia gospodarki hormonalnej są jak zaklęte kręgi w naszym organizmie, które mogą wpływać na nasze samopoczucie, zdrowie i codzienne funkcjonowanie. Te substancje chemiczne pełnią kluczową rolę w regulacji wielu procesów życiowych, a ich dysfunkcja może prowadzić do różnych objawów. Jakie są przyczyny, objawy i leczenie zaburzeń hormonalnych?

Jeśli zauważyłeś u siebie objawy zaburzeń hormonalnych,
umów wizytę do naszego Endokrynologa w Centrum Medycznym BetaMed
☎ 32 420 29 00 .

Zaburzenia hormonalne — co można o nich powiedzieć?

Zaburzenia hormonalne to nic innego jak problemy z normalnym funkcjonowaniem gospodarki hormonalnej w naszym organizmie. Hormony wydzielane są tak naprawdę przez różne narządy, czyli problemy z danym narządem mogą prowadzić do zaburzenia wydzielania hormonów — zmniejszonego, czy też zwiększonego.

Hormony produkowane są przez:

podwzgórze
szyszynkę
przysadkę mózgową
tarczycę
przytarczyce
grasicę
trzustkę
nadnercza
jajniki
jądra

Najczęstsze zaburzenia hormonalne — rodzaje

choroba Addisona — pierwotna niedoczynność kory nadnerczy
zespół Cushinga — zespół objawów wywołanych nadmiarem glikokortykosteroidów (głównie kortyzolu) i androgenów w organizmie
choroba Gravesa-Basedowa — choroba autoimmunologiczna tarczycy
choroba Hashimoto
cukrzyca
nowotwory neuroendokrynne (rzadkie)

Przyczyny zaburzeń hormonalnych

infekcje
zaburzenia autoimmunologiczne — niektóre z zaburzeń hormonalnych mogą współwystępować z chorobami, które rozwijają się w wyniku nieprawidłowego funkcjonowania układu immunologicznego
czynniki genetyczne
przewlekły stres
nieprawidłowe odżywianie — dieta bogata w produkty typu fast food, wysokie spożycie soli, alkoholu
nowotwory — niektóre guzy mogą wytworzyć dodatkowe hormony, co powoduje ich zwiększenie w organizmie
zabiegi operacyjne związane z usunięciem niektórych gruczołów, np. objętych procesem nowotworowym

Wymienione z przyczyn zaburzeń hormonalnych mogą prowadzić do niedoczynności lub nadczynności. Zmiany te są zazwyczaj przypisywane do konkretnych chorób.

Objawy zaburzeń hormonalnych

Choroby z zakresu endokrynologii mogą dawać różne symptomy, a to wszystko zależne jest od rodzaju tkanki, z którą mamy do czynienia. Może ona pracować wówczas nieprawidłowo. Objawy te są mniej lub bardziej charakterystyczne dla zaburzeń pracy poszczególnych gruczołów. Nie zawsze muszą one mieć coś wspólnego z układem hormonalnym i może to wskazywać na inne procesy chorobowe, które mają miejsce w naszym organizmie. Jakie są objawy zaburzeń hormonalnych? Do niektórych z nich należą:

przewlekłe osłabienie i szybkie męczenie się
suchość skóry
wahania wagi ciała, czyli np. przyrost masy ciała
nadmierne owłosienie u kobiet (hirsutyzm)
nasilający się trądzik
łysienie
przerost gruczołów piersiowych u mężczyzn (ginekomastia)
nadmiar androgenów (nadmiar męskich hormonów płciowych)
nadmierne pocenie
zaburzenia libido
zaburzenia depresyjne
wahania nastrojów — hormony tarczycy i hormony płciowe mają wpływ na zmianę nastroju
zaburzenia miesiączkowania — np. nieregularne miesiączki
nadpobudliwość nerwowa
kołatania serca
bezpłodność
poronienia

Jak wyglądają zaburzenia hormonalne u kobiet i mężczyzn?

Zaburzenia hormonalne u kobiet

Zaburzenia hormonalne w dużej mierze występują częściej u kobiet, niż u mężczyzn. Chorobę Addisona, zespół Cushinga czy choroby tarczycy (niedoczynność tarczycy, nadczynność tarczycy) uznaje się za bardziej powszechne u kobiet. Jednym z charakterystycznych zaburzeń endokrynologicznych u kobiet jest zespół policystycznych jajników (PCOS). Wówczas przy takiej chorobie objawy zaburzeń hormonalnych są takie jak brak owulacji, nadmierne owłosienie i otyłość. Od zawsze nieodłącznym elementem kobiecego życia jest menopauza, która wiąże się z ustaniem pracy jajników i niedoborem estrogenów oraz progesteronu. Menopauza, oprócz zaburzeń samopoczucia i nastrojów może sprzyjać osteoporozie.

Zaburzenia hormonalne u mężczyzn

Jak wyglądają zaburzenia hormonalne u mężczyzn? Najczęstszym z nich jest niedobór testosteronu, który jest spowodowany chorobami przysadki mózgowej i jąder. Spadek testosteronu często wiąże się ze zjawiskiem andropauzy. Poziom testosteronu zaczyna spadać o około 1 proc. mężczyzn w wieku od 35. do 40. roku życia. Objawami tych zjawisk jest spadek libido, niepłodność, mniejsza masa mięśniowa oraz symptomy depresyjne. Z kolei nadmiar testosteronu występuje w wyniku przyjmowania go w zastrzykach przez kulturystów i może doprowadzić do wystąpienia ginekomastii oraz chorób serca.

Zaburzenia hormonalne a objawy skórne

Zmiany skórne mogą pojawić w niektórych przypadkach zaburzeń hormonalnych. Często za trądzik odpowiedzialny jest nadmiar androgenów, np. w przebiegu PCOS i zespołu Cushinga. Jeśli mamy niedoczynność tarczycy, to może ona się objawiać skórą, która jest sucha i blada.

Rozpoznanie — zaburzenia hormonalne

Przyczyny zaburzeń hormonalnych i ich symptomy mogą być tak naprawdę różne. Zazwyczaj wykonuje się stosowne badania z krwi. Jakie badania krwi w tym kierunku warto zrobić?

Badania hormonalne u kobiet:

Estradiol
FSH
LH
Progesteron
Prolaktyna
TSH
FT3
FT4

Badanie hormonalne u mężczyzn:

TSH
FT4
FSH
LH
prolaktyny
testosteronu
testosteronu wolnego
SHBG

Leczenie zaburzeń hormonalnych

Leczeniem zaburzeń hormonalnych zajmuje się endokrynolog, który jest we ścisłej współpracy z lekarzem rodzinnym. W przypadku niedoboru hormonów stosuje się leki i terapie, które mają na celu ich zastępcze uzupełnienie. Z kolei nadczynność gruczołów leczy się farmakologicznie lub operacyjnie, celem usunięcia zmienionej np. w procesie nowotworowym tkanki. Bardzo dużo przypadków zaburzeń hormonalnych leczy się za pomocą dobranej przez dietetyka pełnowartościowej diety.

Profilaktyka zaburzeń hormonalnych

Profilaktyka tych schorzeń to przede wszystkim dbanie o odpowiednią dietę, zdrowy tryb życia — zapewnienie odpowiedniej ilości aktywności fizycznej i ruchu na świeżym powietrzu oraz wypracowanie dobrych sposobów na radzenie sobie ze stresem. Dietę i zdrowy styl życia warto wspomagać suplementacją.