Insulinooporność
Insulinooporność uznawana jest za jedną z chorób cywilizacyjnych XXI wieku. Szacuje się, że cierpi na nią już ok 40% Europejczyków. Wpływa na nią między innymi stres, siedzący tryb życia oraz spożywanie przetworzonej żywności. Insulinooporność sprzyja miażdżycy i przyrostowi masy ciała, a w efekcie może prowadzić do chorób układu krążenia i cukrzycy typu 2.
Co to jest insulinooporność?
Insulina jest hormonem wytwarzanym przez trzustkę. Wspomaga ona przyswajanie glukozy, która jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu. U zdrowego człowieka trzustka stale wytwarza ilość insuliny wystarczającą do przyswojenia odpowiedniej ilości glukozy z krwi. Głównym bodźcem do produkcji insuliny jest wzrost stężenia glukozy we krwi po spożyciu posiłku.
Insulinooporność rozpoznajemy wtedy gdy tkanki zaczynają się uodparniać na insulinę. Dzieje się tak zwykle gdy zbyt często spożywamy dużą ilość węglowodanów prostych (ziemniaki, białe pieczywo, biały makaron, słodycze). Trzustka wytwarza duże ilości insuliny, ale tkanki nie reagują na nią tak jak zazwyczaj. W rezultacie komórki przyswajają zbyt małą ilość glukozy, organizm produkuje coraz więcej insuliny, a tkanki coraz bardziej się na nią uodparniają.
Istnieje wiele czynników ryzyka, które wpływają na rozwinięcie się insulinooporności w organizmie. Do najczęstszych z nich należą:
- niewielka aktywność fizyczna lub zupełny jej brak
- niewłaściwa dieta uboga w błonnik i wartości odżywcze, bogata w tłuszcze trans, które występują przede wszystkim w mleku, maśle oraz w mięsie zwierząt przeżuwających i węglowodany proste
- ciąża
- używki – papierosy, alkohol
- nadwaga/otyłość (zwłaszcza otyłość brzuszna)
Objawy insulinooporności
Insulinooporność daje niespecyficzne objawy, do najczęstszych z nich można zaliczyć:
- łatwe przybieranie na wadze
- problemy z koncentracją, przewlekłe zmęczenie, bark energii
- senność bezpośrednio po posiłku
- wzmożony apetyt na słodycze
- trudności z redukcją masy ciała mimo diety i aktywności fizycznej
- napady wilczego głodu
- nadciśnienie tętnicze
Insulinooporność – badania
W celu zdiagnozowania insulinooporności należy udać się do endokrynologa. Lekarz pierwszego kontaktu nie ma możliwości zlecenia wszystkich odpowiednich badań. Diagnozowanie insulinooporności nie jest łatwe i nie ma standardowego zestawu badań jakie należałoby wykonać u osób podejrzewających u siebie insulinooporność. Najczęstszymi badaniami wykonywanymi aby zdiagnozować insulinooporność są:
- oznaczenie poziomu glukozy we krwi na czczo
- oznaczenie poziomu insuliny we krwi na czczo
- krzywa cukrowa i insulinowa (doustny test obciążenia glukozą) – oznaczenie poziomu glukozy i insuliny godzinę i 2 godziny po spożyciu 75g glukozy
Insulinooporność – wskaźnik HOMA-IR
Aby zdiagnozować insulinooporność należy wyliczyć wskaźnik HOMA-IR. Prawidłowa wartość wskaźnika HOMA-IR to 1.0, ale insulinooporność rozpoznajemy dopiero, gdy wskaźnik HOMA-IR jest równy lub wyższy od 2,5.
Wskaźnik HOMA-IR można wyliczyć opierając się o następujący wzór:
HOMA-IR= [insulina na czczo mU/ml x glikemia na czczo (mmol/l)] : 22,5
Insulinooporność – leczenie
W leczeniu insulinooporności stosowana jest metformina (Siofor, Formetic, Glucophage), ale niezwykle ważną rolę odgrywa leczenie niefarmakologiczne. Farmakologia pełni tutaj funkcję wspierającą, ale bez zmiany trybu życia przywrócenie organizmu do równowagi jest właściwie niemożliwe. Pacjenci ze zdiagnozowaną insulinoopornością powinni przede wszystkim zadbać o prawidłową masę ciała, zmienić tryb życia na bardziej aktywny, zrezygnować z używek oraz wprowadzić modyfikacje w diecie, bo to ona odgrywa kluczową rolę w wychodzeniu z insulinooporności.
Insulinooporność – dieta
Leczenie insulinooporności powinno się rozpocząć od zmiany trybu życia, czyli wprowadzenia codziennej aktywności fizycznej i zmiany nawyków żywieniowych.
Dieta osoby z insulinoopornością powinna opierać się na produktach z niskim indeksem glikemicznym i kierować się kilkoma ważnymi regułami:
- posiłki powinny być spożywane o regularnych porach, trzymając się zasady: jedz rzadziej, ale większe porcje i nie podjadaj między posiłkami
- minimum połowę każdego posiłku powinny stanowić warzywa (surowe oraz gotowane)
- węglowodany proste (np. białe pszenne pieczywo) zostają zastąpione złożonymi (np. żytnie pieczywo pełnoziarniste) i są spożywane w towarzystwie warzyw
- słodzone napoje zastępuje woda
- wprowadzamy do diety zdrowe tłuszcze roślinne
Co to oznacza w praktyce?
Produkty, po które sięga pacjent z insulinoopornością powinny być jak najmniej przetworzone. Ważną kwestią jest czytanie składu produktów, które kupujemy. Wykluczamy z diety produkty, które mają w składzie syrop glukozowo-fruktozowy, olej palmowy i inne tłuszcze TRANS. Cukier zastępujemy ksylitolem.
Produkty zalecane w insulinooporności:
- warzywa (pomidory, ogórki, papryka, surowa marchew, burak, sałata, kapusta, pietruszka – korzeń i nać, seler, rukola) – ważne żeby pojawiały się jako połowa każdego posiłku
- owoce (pomarańcze, mandarynki, grejpfruty, jabłka, kiwi, truskawki, jagody, maliny, porzeczki, pomelo, cytryna, limonka, awokado, śliwki)
- strączki (fasola, groch, soczewica, ciecierzyca
- pełnoziarniste produkty zbożowe (pełnoziarniste pieczywo żytnie, pełnoziarnisty makaron, brązowy ryż, płatki owsiane górskie, kasza gryczana)
- chude mięso (indyk, kurczak, wołowina)
- ryby (dorsz, makrela, śledź, tuńczyk, łosoś)
- pestki, orzechy, nasiona
- dobrej jakości tłuszcze roślinne (oliwa z oliwek, olej lniany), masło
- pełnotłusty nabiał (dobrej jakości żółty ser, twaróg, jogurt grecki)
Produkty, których należy unikać w insulinooporności:
- warzywa (ziemniaki, gotowana marchew w dużej ilości, kukurydza)
- owoce (dojrzałe banany, winogrona, suszone owoce)
- produkty zbożowe (białe pszenne pieczywo, biały makaron, biały ryż, kasza jaglana, płatki owsiane błyskawiczne)
- wieprzowina, parówki, produkty mocno przetworzone
- tłuszcze zwierzęce
- nabiał o obniżonej zawartości tłuszczu lub odtłuszczony
- dania gotowe
Następstwa insulinooporności
Mimo, że insulinooporność nie jest klasyfikowana jako choroba, nie należy jej bagatelizować, ponieważ zaniedbana będzie się pogłębiać, w efekcie prowadząc do:
- cukrzycy typu 2
- otyłości
- miażdżycy
- PCOS (zespół policystycznych jajników)
- chorób sercowo-naczyniowych
- obturacyjnego bezdechu sennego
Jeśli dostrzegasz u siebie jakieś niepokojące objawy, umów się na wizytę
do naszego Lekarza Endokrynologa w Centrum Medycznym BetaMed
32 420 29 00 .
https://dawidwozniakowski.pl/en/pl/zdrowie/insulinoopornosc/
https://www.allecco.pl/artykuly/czym-jest-insulinoopornosc-przyczyny-objawy-i-leczenie.html
https://www.medicover.pl/o-zdrowiu/insulinoopornosc-skad-sie-bierze-jak-ja-leczyc,3879,n,168
