Co powodują zaburzenia równowagi?

Czy zdarzyło Ci się kiedyś poczuć nagłe zachwianie, zawroty głowy czy utratę stabilności, choć przez chwilę? Takie doświadczenia mogą być nie tylko nieprzyjemne, ale i niepokojące. Zaburzenia równowagi to problem, który dotyka wielu osób, a ich przyczyny mogą być zaskakująco różnorodne. Jak wygląda diagnostyka i leczenie zaburzeń równowagi?

Jeśli Ty lub Twoi bliscy mają problem z zaburzeniami równowagi,
umów wizytę do naszego Neurologa w Centrum Medycznym BetaMed
☎ 32 420 29 00 .

Czym są zaburzenia równowagi?

Zaburzenia równowagi to stan, w którym organizm pacjenta ma trudności z utrzymaniem stabilnej pozycji ciała – zarówno podczas stania, jak i chodzenia. Osoba doświadczająca tego problemu może czuć się niestabilnie, mieć trudności z poruszaniem się lub odczuwać zawroty głowy.

Podstawowe objawy zaburzeń równowagi

zawroty głowy – uczucie wirowania otoczenia lub własnego ciała, które może pojawić się nagle lub utrzymywać się przez dłuższy czas
chwiejność i niepewność podczas chodzenia – wrażenie pływania lub zataczania się, nawet na równej powierzchni
problemy z koordynacją ruchową – trudności w wykonywaniu precyzyjnych ruchów, np. podczas wstawania z pozycji siedzącej
uczucie oszołomienia, dezorientacji – szczególnie odczuwalne przy nagłej zmianie pozycji ciała
mdłości i nudności – często towarzyszą zawrotom głowy, a w cięższych przypadkach mogą prowadzić do wymiotów
uczucie osłabienia lub omdlenia – spowodowane problemami krążeniowymi lub neurologicznymi

Jaka jest rola układu przedsionkowego, wzroku i propriocepcji w utrzymaniu równowagi?

Nasza równowaga jest uzależniona od trzech czynników, którymi są:

układ przedsionkowy – czyli nic innego jak błędnik, tzw. wewnętrzny czujnik równowagi:
- błędnik znajduje się w uchu wewnętrznym i działa jak wewnętrzny „żyroskop”
- jest on odpowiedzialny za wykrywanie wszystkich ruchów głowy i ciała, np. pochylenie, obracanie
- jeśli błędnik działa nieprawidłowo, to wówczas pacjent odczuwa zawroty głowy i chwiejność
wzrok, czyli zewnętrzny stabilizator:
- oczy pomagają określić, gdzie jesteśmy w przestrzeni
- wzrok pozwala nam ocenić czy stoimy na stabilnym podłożu, czy może coś wokół nas się rusza
- jeśli występują problemy ze wzorkiem, np. nieprawidłowa korekcja wady wzroku to może to powodować zaburzenia równowagi
propriocepcja, czyli czucie własnego ciała:
- są to specjalne receptory w mięśniach, stawach i skórze, które informują mózg o pozycji naszego ciała
- propriocepcja pozwala nam ocenić czy stoimy na równej powierzchni, czy na nierównym terenie
- zaburzenia propriocepcji (np. z powodu uszkodzenia nerwów w stopach u cukrzyków) mogą sprawić, że trudno nam utrzymać równowagę

Nasz mózg zbiera informacje z tych trzech obszarów i decyduje, jak ustawić ciało, tak abyśmy nie stracili równowagi. Jeśli któryś z tych obszarów nie działa prawidłowo, to mogą pojawić się zawroty głowy, chwiejność lub trudności w chodzeniu.

Zaburzenia równowagi – przyczyny

Jakie są najczęstsze przyczyny zaburzeń równowagi? Dzielimy je na różne kategorie, w zależności od danej choroby lub danego schorzenia:

Przyczyny związane z chorobami ucha wewnętrznego

Jak już wiemy, ucho wewnętrzne ma bardzo duże znaczenie dla równowagi. Dlatego jeśli z nim jest coś nie tak, to ma to wpływ na naszą równowagę.

łagodne napadowe położeniowe zawroty głowy (BPPV) – to stan, w którym człowiek ma nagłe zawroty przy zmianie pozycji ciała, np. podczas obracania się w łóżku
choroba Ménière’a – choroba ta powoduje, że pacjent ma zawroty głowy, uczucie pełności w uchu, szumy uszne, a nawet może utracić słuch
zapalenie błędnika – jest to zapalenie ucha wewnętrznego, prowadząca do zawrotów głowy i problemów z równowagą

Przyczyny związane z chorobami neurologicznymi

choroba Parkinsona – problemy z koordynacją ruchową i równowagą spowodowane uszkodzeniem układu nerwowego
stwardnienie rozsiane – zaburzenia równowagi i koordynacji spowodowane uszkodzeniem nerwów
udar mózgu – może prowadzić do problemów z równowagą i chodem

Przyczyny związane z problemami krążeniowymi

niedociśnienie ortostatyczne – spadek ciśnienia przy wstawaniu, który powoduje zawroty głowy
zaburzenia rytmu serca – nieregularne bicie serca, które może prowadzić do zawrotów głowy i utraty równowagi

Przyczyny związane z zaburzeniami psychicznymi

Zaburzenia lękowe i depresja mogą wywoływać u pacjenta uczucie oszołomienia i trudności z równowagą.

Inne przyczyny

efekty uboczne leków – niektóre leki, szczególnie te z kategorii uspokajających mogą powodować zawroty głowy
zaburzenia metaboliczne (np. cukrzyca) – mogą wpływać na czucie w stopach i równowagę
problemy ze wzrokiem – mogą zakłócić ocenę orientacji w przestrzeni, a to może prowadzić do potknięć

Zaburzenia równowagi podczas chodzenia

Problemy z równowagą podczas chodzenia mogą być spowodowane neuropatią obwodową, taką jak zapalenie nerwu przedsionkowego. Choroba ta jest najczęściej wynikiem infekcji wirusowej, która trwa około 3 tygodni. Objawy pojawiają się krótko po infekcji górnych dróg oddechowych, a najczęściej dotykają osób powyżej 30. roku życia. Oprócz trudności z utrzymaniem równowagi występują także zawroty głowy, nudności, wymioty i oczopląs. Zaburzenie to zwykle ustępuje samoistnie, ale z uwagi na uciążliwe objawy lekarz laryngolog może zalecić leczenie łagodzące dolegliwości.

Zaburzenia równowagi podczas stania

Problemy z utrzymaniem równowagi podczas stania mogą wynikać z urazu głowy, infekcji, schorzeń ucha wewnętrznego lub zmian w strukturach mózgu. Częstą przyczyną jest także zbyt niskie ciśnienie krwi, które może prowadzić do uczucia osłabienia i zawrotów głowy.

Jak wygląda diagnostyka zaburzeń równowagi?

Aby ustalić przyczynę problemów z równowagą, należy na początku zwrócić się do lekarza rodzinnego. To on decyduje jakie badania na sam początek przeprowadzić, a później do jakiego lekarza się skierować. Lekarz rodzinny zaczyna standardowo od wywiadu lekarskiego, gdzie pyta o objawy, ich czas trwania, sytuacje w których pojawiają się oraz o inne choroby i przyjmowane leki. Następnie przechodzi do badania fizykalnego, gdzie ocenia chód pacjenta, postawy oraz przeprowadza proste testy równowagi. Do testów równowagi należą:

próba Romberga – stanie z zamkniętymi oczami i złączonymi stopami w celu oceny chwiania się
próba Unterbergera – marsz w miejscu z zamkniętymi oczami w celu wykrycia rotacji ciała
test Dix-Hallpike’a – zmiana pozycji głowy w celu wywołania oczopląsu i zawrotów głowy

Później lekarz może skierować nas na dodatkowe badania jakimi są – tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny głowy, który pozwala wykryć nieprawidłowości strukturalne. Następne w kolejności są badania audiologiczne, które pozwalają ocenić słuch i funkcję błędnika. Lekarz może też zlecić badania laboratoryjne z krwi, które pozwolą wykryć zaburzenia metaboliczne lub różne niedobory. Kluczowym badaniem też jest USG Doppler, w którym ocenia się przepływ krwi w tętnicach szyjnych i kręgowych.

Do jakiego specjalisty zgłosić się z zaburzeniami równowagi?

W zależności od wyników badań, pacjent może zostać skierowany przez lekarza rodzinnego do następujących specjalistów:

neurolog – gdy możliwe są choroby układu nerwowego (np. udar, stwardnienie rozsiane)
laryngolog – jeśli podejrzewa się problemy z błędnikiem (ucho wewnętrzne)
kardiolog – jeśli zaburzenia mogą wynikać z problemów z krążeniem lub sercem

Leczenie zaburzeń równowagi

Leczenie schorzenia jest uzależnione od przyczyny utraty równowagi. Metodami leczenia zaburzeń równowagi są:

farmakoterapia – stosowanie leków, które łagodzą objawy – np. leki przeciwzawrotowe, przeciwwymiotne czy uspokajające
fizjoterapia – ćwiczenia, które poprawiają koordynację ruchową i równowagę, np. manewry uwalniające wykonywane przez specjalistę
leczenie przyczynowe – w przypadku konkretnych schorzeń, takich jak guz mózgu, może być konieczne leczenie chirurgiczne lub onkologiczne

Profilaktyka obejmuje zdrową dietę, odpowiednie nawodnienie, unikanie stresu oraz regularny sen. Ważne jest również unikanie leków mogących powodować zawroty głowy.