Hiperprolaktynemia co powoduje

Ciągłe zmęczenie, bóle głowy, nieregularne miesiączki – czy to tylko stres, czy może coś więcej? Wysoki poziom prolaktyny może prowadzić do wielu problemów zdrowotnych, o których rzadko myślimy. W tym poradniku dowiesz się, czym jest hiperprolaktynemia, jakie są jej objawy i jak ją leczyć.

Jeśli Ty lub Twoi bliscy mają problem z wysokim poziomem prolaktyny,
umów wizytę do naszego Endokrynologa w Centrum Medycznym BetaMed
☎ 32 420 29 00 .

Co to jest hiperprolaktynemia?

Hiperprolaktynemia to nic innego jak podwyższone stężenie prolaktyny w surowicy krwi. Prolaktyna to hormon produkowany przez komórki przysadki mózgowej. Problem ten może wystąpić zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn, jednak znacznie częściej dotyka kobiet.

Jaka jest rola prolaktyny w naszym organizmie?

Prolaktyna pełni wiele kluczowych funkcji w ludzkim organizmie. Jej istotną rolą jest stymulowanie wzrostu gruczołów piersiowych podczas ciąży oraz inicjowanie i podtrzymywanie laktacji po porodzie. Tak jak wspomniano wcześniej, jej działanie nie ogranicza się wyłącznie do kobiet. U mężczyzn prolaktyna wpływa na funkcjonowanie jąder, stymulując produkcję testosteronu. Dodatkowo, u obu płci odgrywa rolę w regulacji układu odpornościowego oraz może oddziaływać na nastrój i zachowanie.

Normy stężenia prolaktyny – jakie są?

Poziom prolaktyny może się różnić w zależności od wieku, płci oraz fazy cyklu miesiączkowego u kobiet. Wynik prolaktyny należy interpretować indywidualnie i najlepiej skonsultować go z lekarzem.

Normy poziomu prolaktyny we krwi u dorosłych

u kobiet:
- wartości prawidłowe – 6-29,9 ng/ml
- w ciąży – do 209 ng/ml – może być znacznie wyższa
- po menopauzie – 2-20 ng/ml
u mężczyzn norma to 2-20 ng/ml

Normy stężenia prolaktyny we krwi u dzieci i młodzieży:

noworodki – 100-600 ng/ml
niemowlęta i małe dzieci – 5-50 ng/ml
dzieci w wieku szkolnym – 2-16 ng/ml
nastolatki – 4-25 ng/ml

Kiedy wynik uznaje się za podwyższony?

łagodna hiperprolaktynemia – 30-100 ng/ml – może być związana ze stresem, lekami lub lekkimi zaburzeniami hormonalnymi
umiarkowana hiperprolaktynemia – 100-200 ng/ml – wskazuje na możliwość chorób przysadki mózgowej, np. mikrogruczolaka
ciężka hiperprolaktynemia – > 200 ng/ml – sugeruje obecność guza przysadki, np. guz prolaktynowy (prolactinoma)

Jakie są przyczyny hiperprolaktynemii?

Przyczyny hiperprolaktynemii mogą być fizjologiczne, patologiczne i farmakologiczne. Fizjologiczne to te, w których zwiększenie prolaktyny jest naturalnym procesem – np. podczas ciąży, karmienia piersią lub w sytuacjach stresowych. Jakie są pozostałe przyczyny podwyższonej prolaktyny?

Przyczyny patologiczne hiperprolaktynemii:

gruczolaki przysadki mózgowej – to łagodne guzy przysadki, które prowadzą do nadprodukcji prolaktyny
uszkodzenie szypuły przysadki – wynik urazów, operacji lub nacieków zapalnych, które zakłócają regulację hormonalną
zmiany nowotworowe w mózgu – np. oponiaki, glejaki, przerzuty do podwzgórza
niedoczynność tarczycy – niski poziom hormonów tarczycy może prowadzić do podwyższonego poziomu prolaktyny
zespół policystycznych jajników (PCOS) – to choroba hormonalna, która może zakłócać stężenie prolaktyny
akromegalia – nadmierne wydzielanie hormonu wzrostu może być skorelowane z hiperprolaktynemią
przewlekła niewydolność nerek – zaburzenia funkcji nerek mogą prowadzić do wzrostu prolaktyny
choroby autoimmunologiczne – np. sarkoidoza

Jakie są przyczyny farmakologiczne?

Niektóre leki mogą powodować również wzrost prolaktyny u pacjenta poprzez wpływ na regulację dopaminy, która naturalnie hamuje wydzielanie tego hormonu. Jakie leki mogą powodować hiperprolaktynemię?

leki przeciwdepresyjne
leki przeciwwymiotne
leki hormonalne (np. antykoncepcja)

Hiperprolaktynemia – objawy

Objawy nadmiaru prolaktyny u kobiet to:

zaburzenia miesiączkowania – np. rzadkie lub nieregularne krwawienia, cykle bezowulacyjne, wtórny brak miesiączki, który może prowadzić do niepłodności
mlekotok – wydzielanie mleka niezwiązane z ciążą
bóle piersi
spadek libido
włóknisto-torbielowate zmiany w piersiach
zwiększenie poziomu androgenów – objawia się to nadmiernym owłosieniem i trądzikiem

Objawy nadmiaru prolaktyny u mężczyzn to:

obniżone libido
zaburzenia erekcji
niepłodność, która może wynikać z oligospermii (zmniejszonej liczby plemników) i zmniejszonej objętości ejakulatu
ginekomastia – powiększenie gruczołów piersiowych
osłabienie masy mięśniowej i kostnej
zmniejszenie wielkości jąder (hipotrofia)

Objawy hiperprolaktynemii występujące u obu płci:

zwiększenie masy ciała (zwiększenie odkładania się tkanki tłuszczowej w okolicach brzucha)
osteoporoza
osteopenia
depresja
przewlekłe zmęczenie
niepokój
niestabilność emocjonalną
ubytki w polu widzenia
pogorszenie ostrości widzenia
bóle głowy
wyciek z nosa

Diagnostyka hiperprolaktynemii – jak wygląda?

Rozpoznanie hiperprolaktynemii lekarz rozpoczyna od skierowania pacjenta na badanie poziomu prolaktyny. U kobiet w pierwszej kolejności należy wykluczyć ciążę, która jest naturalną przyczyną wzrostu tego hormonu. Istotnym elementem, jak przy każdej diagnozie, jest wywiad lekarski, w którym należy uwzględnić stosowanie leków, ponieważ wiele z nich może powodować podwyższony poziom prolaktyny. Następnie przeprowadza się badania oceniające funkcjonowanie nerek, tarczycy i wątroby, ponieważ zaburzenia w pracy tych narządów również mogą prowadzić do hiperprolaktynemii.

Hiperprolaktynemia – leczenie

Leczenie hiperprolaktynemii zależy przede wszystkim od jej przyczyny. W większości przypadków możliwe jest skuteczne obniżenie poziomu prolaktyny i wyeliminowanie uciążliwych objawów. Główne metody leczenia obejmują farmakoterapię i leczenie chirurgiczne.

Leczenie farmakologiczne

Najczęściej stosowaną metodą terapii jest farmakoterapia, czyli przyjmowanie leków, które zmniejszają wydzielanie prolaktyny przez przysadkę mózgową. Podstawową grupą leków stosowanych w leczeniu hiperprolaktynemii są tzw. leki dopaminergiczne. Ich działanie polega na pobudzaniu receptorów dopaminowych, co skutkuje obniżeniem poziomu prolaktyny.

Leczenie operacyjne

Jeśli podwyższenie prolaktyny jest spowodowane obecnością guza przysadki mózgowej, a farmakoterapia nie przynosi żadnych rezultatów lub występują skutki uboczne, to może być konieczne leczenie operacyjne. Taką operację zazwyczaj wykonuje się metodą przezklinową, czyli przez nos. Taki zabieg pozwala na szybki powrót do zdrowia pacjenta.

Operacja jest zazwyczaj rozważana, gdy:

guz jest duży i powoduje ucisk na nerwy wzrokowe, które mogą prowadzić do zaburzeń widzenia
leki nie działają lub ich skutki uboczne są zbyt uciążliwe
guz nadal rośnie mimo stosowania leczenia farmakologicznego