Skolioza — objawy, profilaktyka i leczenie

Skolioza to powszechne schorzenie układu kostno-mięśniowego, które dotyka zarówno dzieci, jak i dorosłych. To schorzenie może prowadzić do licznych dolegliwości, dlatego warto zapoznać się z objawami, profilaktyką i leczeniem.

Jeśli zauważyłeś u siebie objawy skoliozy,
umów się do naszego Ortopedy w Centrum Medycznym BetaMed
☎ 32 420 29 00 .

Skolioza — kluczowe informacje, które powinniśmy znać o tym schorzeniu

Skolioza idiopatyczna należy do jednych z poważniejszych schorzeń kręgosłupa. Choroba objawia się deformacją kręgosłupa – zamiast krzywej o delikatnie łukowatym kształcie, przybiera on postać litery. Przypadłość ta zazwyczaj obejmuje piersiowy odcinek kręgosłupa i górną część pleców. Może też rozwijać się pomiędzy odcinkiem piersiowym a lędźwiowym, obejmując środkową część pleców. Rzadko kiedy skolioza występuje tylko w odcinku lędźwiowym. Skolioza została podzielona na trzy stopnie, ze względu na wielkość kątową skrzywienia kręgosłupa, która jest mierzona skalą Cobba:

I stopień – skolioza o kącie od 10 do 24 stopni
II stopień – skolioza o kącie 25-40 stopni
III stopień – skolioza o kącie 50 stopni i więcej

Skoliozę można skojarzyć również z bocznym skrzywieniem kręgosłupa, a tak naprawdę obejmuje jego deformację na trzech płaszczyznach:

czołowej — nasz kręgosłup wygina się do boku i wtedy pojawia się boczne skrzywienie kręgosłupa
strzałkowej — kręgosłup pacjenta skręca i wówczas nazywane jest to ordoskoliozą lub kifoskoliozą
poziomej — występuje wówczas rotacja i torsja kręgów

Przyczyny skoliozy (boczne skrzywienie kręgosłupa)

Skolioza może być przekazana nam genetycznie lub rozwinąć się w późniejszym okresie życia. Wrodzona skolioza stanowi większość wszystkich przypadków wad kręgosłupa i często tej przypadłości towarzyszą wrodzone wady serca i choroby związane z układem moczowo-płciowym.

Przyczyny skoliozy nabytej to:

przepuklina krążka międzykręgowego
różnica długości kończyn
porażenie mózgowe
dystrofia mięśniowa
porażenie mięśni po chorobie Heinego-Medina
guzy kości
zrosty żeber
choroby opłucnej
operacje na klatce piersiowej, które były wykonane w okresie wzrostu

Siedzenie w nieodpowiedniej pozycji nie powoduje skrzywienia kręgosłupa, może to jedynie pogłębić istniejące już deformacje.

Objawy – skolioza

Pierwsze objawy tego schorzenia to występowanie nierównych wcięć w talii — skolioza prawostronna i skolioza lewostronna. Jednym z niepokojących objawów jest też widoczna asymetria pleców (uwypuklenie po jednej stronie), podczas pochylania się do przodu. Objawy skoliozy to:

nierówne ustawienie łopatek lub ramion
wysunięcie jednego biodra do boku
zaburzenia neurologiczne, takie jak zaburzenie równowagi tułowia i przesunięcie środka ciężkości
wystające łopatki
narastanie garbu z jednej strony pleców — tzw. garb żebrowy
ramiona i biodra znajdują się na nierównej wysokości
wcięcie w talii z jednej strony ma inną szerokość niż z drugiej
jedna noga jest krótsza od drugiej — to dotyczy zaawansowanej postaci choroby

Szybko rozwijająca się skolioza może prowadzić do zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa, co z kolei powoduje dolegliwości bólowe nawet u tych najmłodszych. Jeżeli pacjent jest już w stopniu zaawansowania choroby to może dojść do poważnych powikłań — zniekształcenia klatki piersiowej mogą wiązać się z uciskiem narządów wewnętrznych, w szczególności płuc i serca. To z kolei może prowadzić do niewydolności krążenia i niewydolności oddechowej.

Skolioza u dzieci — jak to wygląda?

U najmłodszych skolioza występuje częściej niż u dorosłych. Deformacja kręgosłupa może pojawić się u dzieci w dowolnych okresie ich rozwoju. Specjaliści podzielili skoliozę u dzieci na trzy główne rodzaje:

wczesnodziecięca, która rozwija się do 3. roku życia
dziecięca, która ma miejsce między 3. a 10. rokiem życia
młodzieńcza, która została nabyta w okresie dojrzewania

Skolioza najszybciej postępuje podczas okresu szybkiego wzrostu dziecka, kiedy jego mięśnie nie nadążają za rozwojem kośćca i nie mogą stanowić wystarczającej podpory dla kręgosłupa. Dzieci powinny być badane regularnie na wady postawy, a szczególnie między 11. a 13. rokiem życia. Wtedy ryzyko wystąpienia lub pogorszenia się skrzywienia jest największe. Postęp skoliozy ustępuje z chwilą ukończenia wzrostu kręgosłupa — u dziewczynek między 15. a 16. rokiem życia, a u chłopaków w wieku 17-18 lat.

Skolioza u dorosłych

U dorosłych skolioza rozwija się zazwyczaj na skutek zwyrodnienia stawów międzykręgowych po 40. roku życia. Niebezpieczna jest ona wówczas, gdy równocześnie występuje osteopenia lub osteoporoza, które dodatkowo osłabiają kręgosłup pacjenta.

Leczenie skoliozy

Wszystko zależy od stopnia zaawansowania choroby i wieku pacjenta. Leczenie skoliozy może być różnego rodzaju. Dla osób z nieznacznym skrzywieniem (I stopień) wyznacza się gimnastykę korekcyjną, a w szczególności wskazane są zajęcia na basenie. Zaś przy II stopniu skoliozy zalecane są sztywne gorsety ortopedyczne i fizjoterapia.

Gorsety naciskają na kręgosłup, tym samym wymuszając właściwą postawę ciała. To znowu zapobiega dalszej deformacji kręgosłupa i poprawia kształt klatki piersiowej oraz tułowia. Pacjent powinien nosić gorset przez kilkanaście godzin w ciągu doby lub tylko przez noc. Przy skoliozie można zastosować także gips korygujący, specjalne aparaty lub wyciągi.

Wówczas gdy skrzywienie boczne występuje przez skrócenie jednej kończyny, to zalecane są specjalne wkładki oraz buty ortopedyczne.

Leczenie operacyjne skoliozy wykonuje się w III stopniu. Leczenie jest wówczas połączone z wszczepieniem metalowych aparatów oraz implantów. Takie operacje są zazwyczaj wykonywane u młodych osób między 13. a 15. rokiem życia, jednak nie przywracają one kręgosłupowi pełnej sprawności.

Ćwiczenia na skoliozę

Ćwiczenia mogą skutecznie pomóc w przypadku I stopnia deformacji kręgosłupa, szczególnie u dzieci w wieku szkolnym. Musimy z dzieckiem wykonywać je regularnie — najlepiej codziennie, pod okiem terapeuty. Oto przykłady ćwiczeń:

Wykonujemy powoli znaną wszystkim jaskółkę, starając się utrzymać plecy w linii prostej. Ćwiczenie powtarzamy 5 razy.
Siadamy na piłce, plecy proste, a stopy rozstawiamy na szerokości bioder. Naprzemiennie unosimy raz jedno kolano, raz drugie w stronę brzucha. Ćwiczenie powtarzamy 10 razy na każdą nogę.