Niedowaga u dzieci – jak ją rozpoznać?
Niedowaga u dzieci to problem, który często bywa ignorowany lub mylony z naturalną szczupłością. Tymczasem zbyt niska masa ciała może prowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych i negatywnie wpływać na rozwój fizyczny i emocjonalny dziecka. Jakie są przyczyny, postępowanie i leczenie w przypadku niedowagi u dzieci?
Jeśli Twoje dziecko zmaga się z niedowagą,
umów wizytę do naszej Poradni Dietetycznej w Centrum Medycznym BetaMed
☎ 32 420 29 00 .
Prawidłowa masa ciała u dziecka — jaka jest?
Aby ocenić, czy masa ciała dziecka jest odpowiednia, stosuje się specjalne wytyczne, dostosowane do różnych grup wiekowych. Każde dziecko przybiera na wadze indywidualnie, a na jego masę wpływają różne czynniki, takie jak geny, ilość i rodzaj spożywanego jedzenia, aktywność fizyczna, środowisko, kondycja psychiczna oraz ewentualne choroby. Do określenia prawidłowej wagi dziecka używa się tzw. siatek centylowych, które biorą pod uwagę jego wzrost, wagę i wiek, a w przypadku młodszych dzieci również obwód głowy i klatki piersiowej.
Jak wygląda interpretacja siatek centylowych dla dzieci?
Zazwyczaj podczas badania, oblicza się także wskaźnik BMI dziecka, ale nie powinno się tylko tym kierować. Należy się kierować także siatkami centylowymi:
- poniżej 3 centyla — znacznie poniżej normy — zalecana diagnostyka pacjenta
- 3-25 centyla — poniżej normy — zalecana obserwacja pacjenta
- 25-90 centyla — norma
- 90-97 centyla — powyżej normy — zalecana obserwacja pacjenta
- powyżej 97 centyla — znacznie powyżej normy — zalecana diagnostyka pacjenta
Kiedy mówimy, że dziecko ma niedowagę?
O niedowadze u dzieci mówimy, gdy ich waga jest niższa niż typowa dla ich wieku, wzrostu i płci. Niedowaga często jest spowodowana niedożywieniem, czyli zbyt małą ilością białka, witamin, minerałów i kalorii w diecie. Może to być wynikiem choroby, problemów emocjonalnych lub trudności społecznych dziecka.
Kiedy mówimy, że dziecko ma niedowagę?
O niedowadze u dzieci mówimy, gdy ich waga jest niższa niż typowa dla ich wieku, wzrostu i płci. Niedowaga często jest spowodowana niedożywieniem, czyli zbyt małą ilością białka, witamin, minerałów i kalorii w diecie. Może to być wynikiem choroby, problemów emocjonalnych lub trudności społecznych dziecka.
Rozpoznanie niedowagi u dziecka
Niedowaga u dziecka może rozwijać się powoli przez dłuższy czas. Na początku zmiany mogą być trudne do zauważenia, dlatego ważne jest, aby regularnie obserwować dziecko i jego zachowanie. Standardowym sposobem na sprawdzenie masy ciała dziecka jest regularne ważenie, ale nie zawsze robimy to systematycznie. Jak można rozpoznać niedowagę u dziecka?
- zmiany w zachowaniu — głównie drażliwość
- ciągłe lub szybkie zmęczenie
- problemy z koncentracją
- podatność na częste infekcje
- zwolnienie tempa wzrastania — szczególnie u niemowląt
- brak przyrostu masy ciała
- opóźnienie dojrzewania
- zatrzymanie miesiączki
- wypadania włosów — w większej ilościach bądź częściej niż zazwyczaj
- osłabienie kondycji paznokcia
- łamliwość paznokci
- podkrążone oczy
- bóle głowy
- zmiany skórne — np. zmniejszenie napięcia skóry
Jakie są przyczyny niedowagi u dziecka?
Przyczyny medyczne
- choroby przewlekłe — niektóre choroby mogą utrudniać prawidłowe wchłanianie składników odżywczych w organizmie; do takich chorób należą między innymi cukrzyca, celiakia, problemy z tarczycą oraz nietolerancja laktozy; choroby przewlekłe mogą też dotyczyć chorób układu krążeniowego lub moczowego
- infekcje — niektóre infekcje, zwłaszcza te związane z układem pokarmowym, mogą prowadzić do problemów z przyswajaniem jedzenia i powodować spadek masy ciała u dziecka
- alergie pokarmowe — alergie pokarmowe mogą powodować trudności w przyswajaniu wartości odżywczych. Jest to szczególnie ważne, gdy osoba uczulona nie wie o swoim uczuleniu na dany pokarm
- choroba refleksowa przełyku (GERD) – charakterystyczne dla tej choroby jest cofanie treści żołądkowej, a to może zakłócać procesy trawienne w organizmie dziecka, a to z kolei może prowadzić do złego przyswajania wartości odżywczych — dlatego dziecko później ma problem z utrzymaniem prawidłowej masy ciała i doprowadzić do niedowagi
- urazy w okolicach jamy ustnej — do urazów jamy ustnej zaliczamy oparzenia, afty lub stany zapalne; takie urazy powodują podczas jedzenia ból, który wpływa na spadek apetytu bądź przyswajanie mniejszych porcji niż potrzebuje organizm dziecka
- zaburzenia ssania i połykania — rozszczep podniebienia lub zaburzenia neurologiczne mogą zaburzyć pracę układu pokarmowego, związaną ze ssaniem i połykaniem
Przyczyny psychologiczne i społeczne
- niedożywienie — jest to jedna z głównych przyczyn niedowagi u dzieci, problemy finansowe w rodzinie oraz trudne warunki życia mogą prowadzić do braku dostępu do zbilansowanej diety i zdrowych posiłków; w efekcie dziecko nie przyjmuje wystarczającej ilości kalorii, witamin i minerałów, co prowadzi do niedowagi
- stres — to kolejna przyczyna spadku masy ciała u dziecka; może być spowodowany trudną sytuacją rodzinną, zaniedbaniem, przemocą w domu, czy problemami w relacjach z rówieśnikami w szkole
- presja społeczeństwa — w erze mediów społecznościowych wszystko wydaje się idealne. Starsze dzieci, obserwując popularnych influencerów, widzą ich „idealny” wygląd i próbują go naśladować; w pogoni za tym wzorcem (szczególnie młode dziewczyny) mogą rozwinąć zaburzenia odżywiania, takie jak anoreksja czy bulimia, co często prowadzi do znacznej niedowagi
- wybiórczość pokarmowa — to specyficzny wzorzec zachowań, który ma podłoże psychologiczne; polega na jedzeniu tylko kilku preferowanych przez dziecko produktów, co sprawia, że dieta jest uboga w wartościowe składniki odżywcze; wybiórczość pokarmowa często występuje u dzieci z zaburzeniami rozwojowymi, takimi jak autyzm, zespół Aspergera lub zaburzenia sensoryczne
Jak wygląda postępowanie i leczenie w przypadku, kiedy dziecko zmaga się z niedowagą?
Jeśli Twoje dziecko szybko traci na wadze, pierwszym krokiem powinno być skonsultowanie się z lekarzem pediatrą, aby ustalić przyczynę problemu. Pediatra przeprowadza wywiad lekarski, w którym zadaje pytania o stan zdrowia dziecka, przebyte choroby, historię okołoporodową oraz sytuację rodzinną. Interesuje go także stan emocjonalny dziecka oraz ewentualne zmiany w jego zachowaniu.
Pediatra pyta, czy dziecko je tylko określone produkty, czy je chętnie, czy zmusza się do jedzenia, a także o ilość i pory posiłków. Dodatkowo zadaje pytania o objawy, takie jak wymioty, biegunki, zaparcia czy trudności w połykaniu. Czasami lekarz zaleca rodzicom prowadzenie dzienniczka żywieniowego, w którym będą notować każdy posiłek dziecka. Na samym końcu lekarz waży i mierzy wysokość ciała dziecka, a później określa, w jakiej siatce centylowej się znajduje.
Niedobór masy ciała — jakie badania wykonać u dziecka?
Po dokładnie przeprowadzonym wywiadzie lekarskim pediatra zaleca serię potrzebnych badań, które pomogą, ustalić skąd się wzięła utrata masy ciała u dziecka. Jakie badania zleci lekarz?
- badania krwi — należy sprawdzić, czy dziecko nie ma żadnych stanów zapalnych, bądź niedokrwistości; dodatkowe zlecić można także parametry, które sprawdzą, czy wszystko jest w porządku z wątrobą, nerkami lub tarczycą
- badania moczu — często zlecane jest także badanie ogólne moczu i posiew moczu w celu wykluczenia zapalenia, bądź zakażenia układu moczowego
- posiew stolca — to badanie wykonuje się, by wyeliminować zakażenie układu jelitowego, bądź robaczycy
- USG jamy brzusznej — lekarz zleca to badanie w celu wykrycia ewentualnych nieprawidłowości w zakresie pracy organów wewnętrznych
Metody leczenia dziecka z niedoborem masy ciała
Metoda leczenia niedowagi u dziecka zależy od jej stopnia i przyczyny. Najpierw leczy się główną przyczynę problemu, czyli chorobę lub czynnik, który doprowadził do niedowagi. Następnie zaleca się wizytę u dietetyka, aby ustalić plan żywieniowy, który pomoże dziecku wrócić do zdrowej masy ciała. Jeśli jest taka potrzeba, lekarz może również przepisać odpowiednie suplementy. W poważnych przypadkach, gdy niedowaga zagraża życiu lub zdrowiu dziecka, konieczna jest hospitalizacja i karmienie pozajelitowe.
Jeśli Twoje dziecko zmaga się z niedowagą,
umów wizytę do naszej Poradni Dietetycznej w Centrum Medycznym BetaMed
☎ 32 420 29 00 .
https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/zywienie/74848,niedozywienie-hipotrofia-niedobor-masy-ciala
