Jąkanie - co to jest? - BetaMed S.A.

Jąkanie – co to jest?

Jąkanie to zaburzenie mowy, które może dotknąć osoby w każdym wieku, powodując trudności z płynnością wypowiedzi. Czym dokładnie jest jąkanie i jakie są jego przyczyny? Do jakiego specjalisty należy się udać z tą przypadłością?.

Jeśli Ty lub Twoi bliscy mają problem z jąkaniem się,
umów wizytę do naszego Logopeda w Centrum Medycznym BetaMed
☎ 32 420 29 00 .

Czym jest jąkanie?

Jąkanie to zaburzenie mowy charakteryzujące się częstymi powtórzeniami lub przedłużeniami dźwięków, słów bądź głosek. U pacjenta mogą również występować częste zawahania lub pauzy, zakłócające płynność i rytmiczny przepływ mowy. Jąkanie jest klasyfikowane jako zaburzenie dopiero wtedy, gdy jego nasilenie jest na tyle duże, że wyraźnie zakłóca płynność mowy.

Rodzaje jąkania

Ze względu na rodzaj skurczów aparatu mowy, oddechowego i fonacyjnego wyróżnia się trzy rodzaje jąkania

jąkanie kloniczne — w tym rodzaju jąkania dominują skurcze kloniczne, które powodują powtarzanie dźwięków, np. pa..pa..palto; jest to najłagodniejsza, a często również mało znana forma jąkania
jąkanie toniczne — tutaj dominują skurcze toniczne, które powodują tzw. bloki w czasie mówienia. Jest to najbardziej zaawansowany i uciążliwy dla pacjenta rodzaj jąkania, np. s..s..skóra
jąkanie kloniczno-toniczne — w tym rodzaju występują skurcze mieszane, obejmujące zarówno elementy jąkania klonicznego, jak i tonicznego

Jakie są przyczyny jąkania?

Przyczyny jąkania się u dzieci

czynniki rozwojowe — jąkanie pojawia się u dzieci w wieku przedszkolnym, kiedy rozwija się zdolność mówienia
podłoże genetyczne — około 60% osób z jąkaniem ma bliskich, którzy mieli ten sam problem
czynniki neurologiczne — jąkanie może wynikać z różnic w przetwarzaniu mowy w mózgu dziecka
czynniki środowiskowe — stres w rodzinie, presja społeczna i wymagania związane z nauką mówienia, mogą mieć wpływ na rozwój jąkania u dziecka
nierówność rozwoju emocjonalnego i językowego — niektóre dzieci mogą mieć problem z wyrażaniem swoich myśli, co może wywołać frustrację i powodować rozwój jąkania się

Przyczyny jąkania się u dorosłych

jąkanie, które utrzymuje się od dziecięcych lat
czynniki neurologiczne — jąkanie nabyte — zaburzenie może wynikać z uszkodzenia mózgu, np. po urazie głowy lub udarze
czynniki emocjonalne i psychologiczne — stres, lęk i trauma mogą powodować lub pogłębić jąkanie
urazy emocjonalne — utrata kogoś bliskiego, wypadek samochodowy lub inne intensywne doświadczenie emocjonalne

Objawy jąkania u dzieci i dorosłych

Jak już wspomniano, jąkanie to zaburzenie mowy, które objawia się różnorodnymi symptomami o różnym nasileniu. Objawy te mogą być na tyle nasilone, że wywołują lęk zarówno u osoby mówiącej, jak i u słuchacza. Jakie symptomy mogą występować?

powtarzanie dźwięków, sylab i słów
przeciąganie dźwięków
blokady mowy
pauzy podczas mówienia, czyli momenty ciszy
rewizje, czyli poprawki wynikające z uświadomienia sobie przez dziecko błędu językowego, np. Ala miał… miała kota
embołofazje, czyli powtarzanie pojedynczego lub przedłużonego dźwięku (np. a, e lub aaa, iii, yyyy, eeee) zazwyczaj na początku wypowiedzi lub na styku jej członów, np. Ala miała kota eeee teraz ma psa
tachylalia — zbyt szybkie tempo mówienia
bradylalia — zbyt wolne tempo mówienia
dysrytmia — nierytmiczne tempo mówienia, np. raz za szybko, raz za wolno

Objawom jąkania mogą również towarzyszyć różne tiki, takie jak tupanie, kołysanie się, zaciskanie rąk, marszczenie czoła i brwi, mrużenie oczu, drganie policzków oraz inne zbędne ruchy ciała. Dodatkowo mogą występować nadmierne pocenie się, czerwienienie, bladość, zamartwianie się, poczucie winy, lęk lub frustracja.

Do jakiego specjalisty udać się z jąkaniem?

Jąkanie najczęściej u dzieci i dorosłych diagnozuje i leczy logopeda, specjalista od zaburzeń mowy. W przypadku bardziej złożonych problemów, do terapii mogą być zaangażowani także neurologopedzi, psychologowie oraz terapeuci zajmujący się zaburzeniami komunikacji.

Jak wygląda leczenie jąkania u dzieci?

Leczenie jąkania u dzieci opiera się głównie na terapii logopedycznej, która łączy metody bezpośrednie, takie jak ćwiczenia słuchowe, artykulacyjne, oddechowe i emisyjne, z metodami pośrednimi, wpływającymi na procesy leżące u podstaw mówienia. Innymi metodami leczenia jąkania są terapie farmakologiczne, które obejmują nie tylko podawanie leków przeciwdepresyjnych, ale również przeciwpadaczkowych oraz obniżających napięcie mięśniowe.

W leczeniu tego zaburzenia kluczowe znaczenie mają ćwiczenia kształtujące płynność mowy, takie jak przeciąganie samogłosek, wspomaganie mowy gestami oraz rytmizacja mówienia. Czasami stosuje się także metody wspomagane aparaturą, których celem jest transpozycja częstotliwości mowy oraz wykorzystanie opóźnionego słuchowego sprzężenia zwrotnego.

Terapia jąkania u dzieci

Nieodłącznym elementem terapii jąkania jest współpraca z rodzicami, którzy muszą nauczyć się mówić do dziecka wolniej i wyraźniej. Rodzice nie powinni zasypywać dziecka uwagami ani poleceniami. Ważne jest również, aby okazywać cierpliwość w słuchaniu dziecka, ponieważ krytyka, karcenie lub okazywanie zniecierpliwienia z powodu niepłynnej mowy może pogłębić zaburzenie.

Terapia rodziny ukierunkowuje jej funkcjonowanie w taki sposób, aby dziecko stopniowo przestawało się jąkać i uzyskało lepszą płynność mowy. Rolą rodzica jest poprawa samopoczucia dziecka oraz podniesienie jego samooceny. Warunki podczas terapii powinny być jak najlepsze, aby dziecko mogło przyswoić płynność mowy. Z kolei u młodzieży, oprócz ćwiczeń logopedycznych, stosuje się również metody psychoterapeutyczne, m.in. takie jak:

ćwiczenia pozytywne
trening negatywny
relaksacja
psychoanaliza
psychoterapia treningowa
psychoedukacja rodziców
psychodrama

Leczenie jąkania u dorosłych

Problemy z niepłynnością mowy u dorosłych mogą przybierać różne formy. Jąkanie na tle nerwowym często wynika ze stresu. Nasila się ono w sytuacjach takich jak wystąpienia publiczne, podczas gdy mówienie w samotności przebiega bez problemu. Inne osoby mogą płynnie recytować tekst, którego nauczyły się na pamięć, ale jąkają się podczas codziennych rozmów.

Co zrobić, aby przestać się jąkać? Na początek należy przeanalizować sytuacje, w których problemy z płynnością mowy się nasilają. Następnie pacjent powinien ćwiczyć wolniejsze tempo mowy oraz wymawianie pojedynczych słów i zdań. Bardzo ważna jest współpraca z logopedą, który dobierze odpowiednie ćwiczenia dla jąkających się dorosłych. W przypadku dorosłych terapia może trwać dłużej niż u dzieci. Warto łączyć indywidualne zajęcia z grupowymi, aby pacjent poczuł, że nie jest sam z tym problemem, a także zobaczył, że inni również borykają się z jąkaniem.

Leczenie jąkania u dorosłych opiera się przede wszystkim na ćwiczeniu aparatu mowy i mięśni odpowiadających za prawidłowe artykułowanie słów. Ważne są także ćwiczenia oddechowe i analiza sytuacji, w których problemy z mową nasilają się.

Pacjent, pracując z logopedą oraz samodzielnie:

ćwiczy wymawianie pojedynczych słów i zdań
trenuje wolniejszą wymowę
przedłuża głoski, sylaby

Światowy Dzień Osób Jąkających Się

22 października obchodzimy Światowy Dzień Osób Jąkających Się. Został on ustanowiony w 1998 roku podczas V Światowego Kongresu Osób Jąkających Się w Johannesburgu. Celem tego dnia jest zwrócenie uwagi społeczeństwa na ogromną skalę problemu jąkania. Szacuje się, że na świecie około 60 milionów osób zmaga się z tym zaburzeniem, a wiele z nich, z powodu braku akceptacji ze strony otoczenia, odczuwa wyobcowanie.