Co to marskość wątroby?

lekarz pokazujący część wątroby na sztucznym organie

Marskość wątroby to poważna choroba, która charakteryzuje się stopniowym uszkodzeniem tego narządu. To stan, który często rozwija się w wyniku przewlekłego uszkodzenia wątroby, prowadzącego do zmian jej struktury i utraty funkcji. Jakie są przyczyny, objawy i leczenie marskości wątroby?

Jeśli zauważyłeś u siebie objawy marskości wątroby,
umów wizytę do naszej Poradni Gastrologicznej w Centrum Medycznym BetaMed
☎ 32 420 29 00 .

Czym jest marskość wątroby?

To przewlekła choroba prowadząca do stopniowego i nieodwracalnego uszkodzenia tkanek wątroby, co skutkuje utratą jej funkcji i zmianą struktury. W wyniku tego procesu zamiast prawidłowych zrazików wątrobowych powstają guzki regeneracyjne, czyli różnej wielkości skupiska komórek wątroby otoczonych gęstymi pasmami tkanki łącznej.

Marskość wątroby to choroba częsta, która może dotyczyć nawet 10% populacji, ale nie u każdego chorego udaje się niestety rozpoznać ją za życia. Jest to 9. choroba co do częstości zgonów ogólnie i 5. przyczyna zgonów u osób w przedziale wiekowym 45-65 lat. Na marskość wątroby choruje znacznie więcej mężczyzn niż kobiet.

Rodzaje marskości wątroby

Marskość wątroby można podzielić na trzy rodzaje, które są zależne od wielkości guzków:

postać drobnoguzkowa — guzki o wielkości do 3 mm
postać wielkoguzkowa — guzki o różnej wielkości, od 3 mm do kilku cm
postać mieszana

Etapy choroby marskość wątroby

Marskość wątroby rozwija się bardzo powoli. Dochodzi do niej w wyniku wieloletnich działań uszkadzających organ. Zdrowa tkanka zastępowana jest przez tkankę włóknistą, a proces ten określany jest jako postępujące włóknienia. Podczas tej choroby wyróżniamy jej 4 etapy:

Etap 1 określany jest jako umiarkowane włóknienie
Etap 2 i 3 określany jest jako zaawansowane włóknienie
Etap 4 to bardzo zaawansowane włóknienie z marskością wątroby

Poszczególne fazy choroby mogą trwać bardzo długo, jednak im większy stopień zaawansowania włóknienia, tym postęp w kierunku marskości wątroby jest szybszy.

Jakie są najczęstsze przyczyny marskości wątroby?

Marskość wątroby może mieć różne przyczyny powstawania. Część z nich może być związana z długotrwałym uszkodzeniem wątroby, a inne mogą wynikać z czynników genetycznych lub zaburzeń autoimmunologicznych.

Do najczęstszych przyczyn marskości wątroby należy:

nadużywanie alkoholu — nadmierne spożywanie alkoholu może prowadzić do poważnych uszkodzeń i zwłóknień tkanek wątroby
wirusowe zapalenie wątroby — zakażenie wirusami, takimi jak wirusowe zapalenie wątroby typu B i C, D — może prowadzić do przewlekłego stanu zapalnego i marskości wątroby
choroby o podłożu genetycznym — niektóre nabyte choroby metaboliczne, np. hemochromatoza (nadmierne gromadzenie żelaza w orgazmie) i choroba Wilsona (zaburzenie metabolizmu miedzi) mogą prowadzić do marskości wątroby, tak samo jak cukrzyca i autoimmunologiczne zapalenie wątroby
niealkoholowe stłuszczenie wątroby — stłuszczenie organu wewnętrznego niebędące spowodowane zastosowaniem leków, czynnikami genetycznymi czy spożywaniem alkoholu
toksyny, niektóre leki i produkty chemiczne — narażenie na toksyny, leki i środki chemiczne (pestycydy, metale ciężkie, chemikalia przemysłowe) mogą prowadzić do uszkodzenia wątroby i rozwoju marskości wątroby

Jakie są objawy marskości wątroby?

Na samym początku choroba ta u 40% pacjentów przebiega bezobjawowo i wykrywana jest przypadkowo podczas rutynowych badań czy operacji wykonywanych z całkiem innego powodu. Objawy marskości wątroby nasilają się wraz z postępem choroby i dotyczą różnych części organizmu.

Objawy ogólne

osłabienie i zmęczenie
utrata apetytu, a wraz z nim spadek masy ciała
zaburzenia koncentracji
stany podgorączkowe
przybieranie postawy tzw. kasztanowego ludzika — pacjent ma szczupłe górne i dolne kończyny z powodu zaniku mięśni, a obwód brzucha mu się powiększa

Objawy skórne

żółtaczka — jej pojawienie oznacza pogorszenie się stanu pacjenta
świąd skóry w marskości wątroby typu żółciowego
zmiany naczyniowe — pajączki wątrobowe (gwiaździsty kształt)
rumień dłoniowy i podeszwowy
białe przebarwienia na paznokciach
poszerzone naczynia żylne na skórze brzucha wokół pępka (głowa meduzy)
łatwe powstawanie siniaków

Objawy ze strony układu pokarmowego

powiększenie wątroby i śledziony
biegunki
wzdęcia
nudności i wymioty
wygładzenie języka
pobolewanie w prawej okolicy podżebrowej
wodobrzusze
krwawienia z nosa i dziąseł

Objawy z zakresu zaburzeń endokrynologicznych

hipogonadyzm:
- u mężczyzn objawia się zanikiem jąder, utratą libido i impotencją
- u kobiet objawia się bezpłodnością, zaburzeniem miesiączkowania lub brakiem miesiączki
feminizacja u mężczyzn — utrata owłosienia na klatce piersiowej i pod pachami oraz powiększenie gruczołów piersiowych
hirustyzm u kobiet — pojawienie się owłosienia na twarzy, brzuchu i klatce piersiowej
cukrzyca

Jak wygląda diagnostyka marskości wątroby?

Pomocne w rozpoznaniu marskości wątroby mogą być badania laboratoryjne, obrazowe, endoskopowe, biopsja wątroby i wiele innych.

Badania laboratoryjne w celu rozpoznania marskości wątroby

morfologia krwi – na marskość wątroby może wskazywać niedokrwistość i małopłytkowość
aktywność enzymów wątrobowych – zwiększone stężenie ALT, AST i ALP
poziom glukozy we krwi – objawem marskości wątroby może być hiper- lub hipoglikemia (zwiększone lub zmniejszone stężenie glukozy we krwi)
poziom markera AFP – wynik wskazujący na raka wątrobokomórkowego (to >200j)
stężenie bilirubiny – jeśli pacjent ma marskość wątroby, to wraz z nią może pojawić się podwyższone stężenie bilirubiny (barwnika)
układ krzepnięcia

Badania obrazowe

Przydatne w diagnostyce marskości wątroby może być USG jamy brzusznej. Dzięki USG można wykryć zmiany w wielkości płatów wątroby (wątroba marska jest często mała), falisty zarys brzegów wątroby lub powiększenie śledziony.

Badanie endoskopowe

U pacjentów z podejrzeniem lub stwierdzoną diagnozą marskości wątroby wykonuje się gastroskopię w celu poszukania patologii typowych dla marskości wątroby, czyli żylaków przełyku lub dna żołądka.

Biopsja wątroby

To badanie jest jednym z najbardziej precyzyjnych sposobów potwierdzenia diagnozy marskości wątroby. Badanie polega na pobraniu małego fragmentu tkanek wątroby w celu zbadania pod mikroskopem. Dzięki badaniu można też ocenić stopień zaawansowania choroby i identyfikację innych zmian patologicznych.

Nieinwazyjne metody oceny włóknienia wątroby (z wykorzystaniem elastografii Fibroscan)

To badanie nieinwazyjne, za pomocą którego z dużą dokładnością można zdiagnozować marskość wątroby. Metoda ta jest przydatna do odróżnienia zaawansowanego zwłóknienia od minimalnego lub braku zwłóknienia.

Leczenie — marskość wątroby

Celem leczenia marskości wątroby jest zahamowanie włóknienia wątroby, zapobieganie lub leczenie powikłań. Stosowane jest jednocześnie leczenie przyczynowe jak i objawowe.

Chorzy z marskością wątroby powinni stale wykonywać badania laboratoryjne, które oceniają funkcję wątroby. Metoda leczenia marskości wątroby zależy od stopnia zaawansowania choroby. W przypadkach tzw. dekompensacji funkcji wątroby, czyli wodobrzusza, obrzęków i żółtaczki jest wymagane leczenie szpitalne. Pacjentów chorych na marskość wątroby bez przeciwwskazań należy kwalifikować do przeszczepu wątroby.

Przy leczeniu marskości wątroby można też zastosować leki przeciwwirusowe, które pomagają kontrolować infekcję i zapobiegają dalszemu rozwojowi choroby.

Pacjent, u którego zdiagnozowano marskość wątroby musi całkowicie zrezygnować z alkoholu i zacząć prowadzić zdrowy tryb życia. Przy marskości wątroby chory musi zachowywać cały czas odpowiednią masę ciała i dbać o regularną aktywność fizyczną. Podstawą właściwego odżywiania przy marskości wątroby jest zapewnienie odpowiedniej ilości (1-1,8 g/kg masy ciała) pełnowartościowego białka w diecie, ponieważ choroba ta powoduje nadmierny rozpad białek budulcowych i ich niedobór w organizmie (tzw. stan hipermetaboliczny). Zapotrzebowanie energetyczne dla pacjentów z marskością wątroby to 2000 kcal na dobę. Powinni oni ograniczać spożycie soli, jej nadmiar zwiększa ryzyko obrzęków nóg, stóp i jamy brzusznej.

Powikłania marskości wątroby

Marskość wątroby może prowadzić do wielu powikłań. Oto najpoważniejsze z nich:

zespół wątrobowo-nerkowy
zespół wątrobowo-płucny
krwawienie z przewodu pokarmowego
encefalopatia wątrobowa
pierwotny rak wątroby