Czy nadżerka szyjki macicy jest groźna?

Zdanie „masz nadżerkę, ale to nic groźnego” wielu kobietom wydaje się zagadkowe. Ale co to naprawdę znaczy? W tym poradniku wyjaśniamy prosto i rzeczowo, czym jest nadżerka, kiedy warto się nią przejmować i jak działać, żeby czuć się bezpiecznie i świadomie.

Masz niepokojące objawy związane z szyjką macicy? To może być nadżerka.
Umów wizytę do naszego Ginekologa w Centrum Medycznym BetaMed
☎ 32 420 29 00 .

Czym jest nadżerka szyjki macicy?

„Nadżerka” w ginekologii najczęściej oznacza ektopię, czyli sytuację, w której na zewnętrznej części szyjki macicy pojawia się inny, „czerwony” nabłonek – taki, który normalnie znajduje się wewnątrz kanału szyjki. Nie jest to ani rana, ani choroba – to po prostu naturalna zmiana, która dotyczy nawet jednej na trzy kobiety i zazwyczaj nie wymaga żadnego leczenia.

Z kolei nadżerka prawdziwa to faktyczny ubytek nabłonka, czyli rana. Taki stan może wymagać szerszej diagnostyki, ponieważ bywa skutkiem zapalenia, urazu lub zmian przednowotworowych.

Jak często się to zdarza?

nadżerka (w potocznym rozumieniu często będąca ektopią szyjki macicy, czyli zmianą nabłonkową) dotyczy około 25–30 % kobiet w wieku rozrodczym
prawdziwa nadżerka (rzadki ubytek nabłonka) występuje dużo rzadziej – szacuje się, że stanowi 2–10 % wszystkich wykrytych zmian na szyjce

Kto jest najbardziej narażony?

młode kobiety, nastolatki, kobiety po porodzie i w ciąży – zmiany hormonalne sprzyjają przesunięciu nabłonka 
kobiety stosujące antykoncepcję hormonalną lub wewnątrzmaciczną (IUD) – wpływ hormonów i możliwe podrażnienia zwiększają ryzyko ektopii
wieloródki (więcej niż jedno dziecko) – mechaniczne urazy szyjki sprzyjają zmianom nabłonka 
kobiety z wieloma partnerami – większe ryzyko infekcji przenoszonych drogą płciową, co sprzyja stanom zapalnym
osoby z przeszłymi infekcjami (np. Chlamydia, HSV), stanami zapalnymi pochwy – mogą przyczynić się do powstania nadżerki

Jakie są przyczyny powstawania nadżerki szyjki macicy?

Przyczyny powstawania nadżerki rzekomej (ektopii):

zmiany hormonalne – np. w ciąży, dojrzewaniu, przy antykoncepcji, menopauzie – estrogeny pobudzają przesuwanie się nabłonka gruczołowego na tarczę szyjki macicy
urazy mechaniczne – np. podczas porodu, poronienia, zabiegów ginekologicznych, stosunku, użycia tamponów
infekcje i stany zapalne – bakteryjne, wirusowe (np. HPV), grzybicze – mogą zmieniać nabłonek i sprzyjać ektopii

Przyczyny powstawania nadżerki prawdziwej:

przewlekłe stany zapalne – długo nieleczone infekcje mogą doprowadzić do uszkodzenia nabłonka
urazy mechaniczne i chemiczne – np. podrażnienia, zabiegi, chemiczne środki dopochwowe
zmiany przednowotworowe – choć to bardzo rzadkie, mogą być przyczyną nadżerki prawdziwej

Objawy nadżerki szyjki macicy

Zazwyczaj nadżerka szyjki macicy jest bezobjawowa – nie daje żadnych zauważalnych objawów i jest wykrywalna przypadkowo podczas rutynowego badania ginekologicznego.

Gdy jednak pojawią się objawy to są to:

plamienie między miesiączkami lub po stosunku – z powodu podrażnienia drobnych naczyń krwionośnych na szyjce
upławy – białe, żółtawe lub zielonkawe, często o nieprzyjemnym zapachu; czasem to efekt towarzyszącego zapalenia
ból – w podbrzuszu lub dolnej części pleców, rzadko: ból podczas stosunku
dyskomfort podczas stosunku – spowodowany podrażnieniem cienkiego nabłonka gruczołowego
nawracające infekcje – objawiające się upławami, pieczeniem lub swędzeniem

Czy nadżerka jest groźna?

Nadżerka szyjki macicy najczęściej nie jest groźna – szczególnie gdy mówimy o tzw. nadżerce rzekomej (ektopii), która jest naturalną i łagodną zmianą hormonalną, nie wymagającą leczenia. Groźniejsza może być tzw. nadżerka prawdziwa, czyli faktyczny ubytek nabłonka, który może być skutkiem przewlekłych stanów zapalnych, urazów lub infekcji. Choć sama nie oznacza raka, to nieleczona i długo ignorowana może prowadzić do zmian przednowotworowych. Dlatego kluczowe są regularne badania (np. cytologia, kolposkopia) i konsultacja z ginekologiem, który zdecyduje, czy nadżerkę trzeba leczyć, czy tylko obserwować.

Jak wygląda diagnostyka?

Diagnoza nadżerki zwykle rozpoczyna się od rutynowej kontroli u ginekologa. Lekarz przeprowadza badanie ginekologiczne, podczas którego może zauważyć zaczerwienienie lub zmianę na szyjce macicy. To sygnał, że konieczne jest wykonanie dodatkowych badań.

Cytologia

Są to podstawowe badania ginekologiczne, tzw. badania przesiewowe. Po pobraniu komórek z szyjki macicy lekarz ocenia je pod kątem zmian dysplastycznych lub zapalnych. Wynik jest klasyfikowany według skali od grupy I (wynik prawidłowy) do grupy V (podejrzenie obecności komórek nowotworowych).

Kolposkopia

To specjalistyczne badanie, podczas którego ginekolog ogląda szyjkę macicy w dużym powiększeniu za pomocą mikroskopu (kolposkopu). Często stosuje się przy nim kwas octowy i jodynę, aby uwidocznić ewentualne nieprawidłowości. Badanie to jest całkowicie bezbolesne, trwa około 10–20 minut i można je bezpiecznie wykonać także w ciąży.

Biopsja

Jeśli powyższe badania wykazują nieprawidłowości, wówczas wykonuje się biopsję. Polega ona na pobraniu fragmentu tkanki do badania mikroskopowego (histopatologicznego), aby dokładnie określić charakter zmiany i wykluczyć obecność nowotworu.

Leczenie nadżerki szyjki macicy

Leczenie zachowawcze i zabiegi są głównymi metodami leczenia nadżerki szyjki macicy,

Obserwacja i leczenie zachowawcze

Jeżeli u pacjentki występuje ektopia szyjki macicy (tzw. nadżerka rzekoma), nie towarzyszą jej objawy, a wynik cytologii jest prawidłowy – najczęściej wystarczy obserwacja i regularne kontrole co 6–12 miesięcy.

W przypadku infekcji lub stanu zapalnego stosuje się leczenie dopochwowe – antybiotyki lub globulki przeciwzapalne – co często prowadzi do samoistnego ustąpienia zmiany.

Metody zabiegowe

Zabiegi wykonuje się, gdy nadżerka daje objawy (np. plamienia), a cytologia jest nieprawidłowa lub leczenie zachowawcze jest nieskuteczne.

krioterapia -wymrażanie zmienionych tkanek ciekłym azotem; zabieg jest bezbolesny, wykonywany w gabinecie, a gojenie trwa kilka tygodni.
elektrokoagulacja – „wypalanie” zmian prądem; to szybki zabieg wykonywany w znieczuleniu miejscowym; może pozostawić niewielką bliznę
fotokoagulacja (laseroterapia) – niszczenie zmienionych komórek za pomocą lasera; gojenie przebiega szybko i nie pozostawia blizn
elektrokonizacja (konizacja) – ambulatoryjny zabieg polegający na wycięciu fragmentu szyjki macicy przy rozległych lub dysplastycznych zmianach; zabieg trwa krótko i odbywa się w znieczuleniu

Postępowanie po zabiegu – jak wygląda?

Po zabiegu szyjka macicy potrzebuje czasu na regenerację, dlatego warto przestrzegać kilku ważnych zasad:

bezwzględne unikanie współżycia – zapobiega to krwawieniom, infekcjom i zaburzeniom gojenia
unikanie kąpieli w wannie, basenów, solarium, tamponów i irygacji – wszystko to może zakłócić proces gojenia
ograniczenie wysiłku fizycznego i dźwigania – szczególnie w pierwszych tygodniach po zabiegu
przygotowanie się na upławy i plamienia – to naturalny objaw gojenia, który zwykle ustępuje samoistnie
stosowanie się do zaleceń higieny intymnej – kąp się delikatnie i utrzymuj okolice intymne czyste oraz suche

Po około 2–6 tygodniach należy udać się na wizytę kontrolną do lekarza w celu oceny gojenia oraz pobrania cytologii.

Jak wygląda profilaktyka?

Profilaktyka to najlepszy sposób na uniknięcie zmian i chronienie zdrowia szyjki macicy:

regularna cytologia – kobiety w wieku od 25 do 64 lat powinny je robić co 3 lata, a przy podwyższonym ryzyku częściej – np. co rok
dbałość o higienę – używanie delikatnych środków, brak irygacji i unikanie tamponów przy stanach zapalnych
rezygnacja z palenia – papierosy zwiększają ryzyko zmian przedrakowych
zdrowy styl życia – aktywność, dobra dieta i odporność również chronią przed nadżerką szyjki macicy