Jak wyglądają zaburzenia miesiączkowania u nastolatek?

Zaburzenia miesiączkowania u nastolatek to problem, który może budzić niepokój zarówno u samych dziewcząt, jak i ich rodziców. Wahania cyklu, nieregularne miesiączki czy bolesne skurcze często są naturalnym etapem dojrzewania, ale mogą też sygnalizować poważniejsze dolegliwości. Do jakiego lekarza udać się z takimi zaburzeniami i jak się je leczy?

Jeśli u Twojej córki pojawią się objawy zaburzenia miesiączkowania,
umów wizytę do naszego Ginekolga Dziecięcego w Centrum Medycznym BetaMed
☎ 32 420 29 00 .

Czym są zaburzenia miesiączkowania?

Zaburzenia miesiączkowania u nastolatek to różne nieprawidłowości związane z cyklem menstruacyjnym. W okresie dojrzewania, kiedy ciało młodych kobiet zmienia się i zaczyna produkować hormony regulujące miesiączkę, cykl może być nieregularny. Jest to zjawisko całkowicie naturalne, jednak u niektórych nastolatek może wskazywać na problemy zdrowotne.

Kiedy pojawia się pierwsza miesiączka?

Cykl miesiączkowy jest niezbędny do tego, by w przyszłości móc mieć potomstwo. Jego obecność u dziewcząt jest oznaką dojrzałości płciowej. Cykl ten obejmuje regularne zmiany w organizmie nastolatki, które są regulowane przez hormony oraz układ nerwowy. Zwykle trwa przeciętnie 28 dni, choć czasami może być krótszy lub dłuższy — zależy to od indywidualnych cech organizmu. Cykl rozpoczyna się pierwszego dnia miesiączki i kończy dzień przed kolejnym krwawieniem.

Pierwsza miesiączka (tzw. menarche) zaczyna pierwszy cykl menstruacyjny w życiu kobiety. Często zdarza się, że krwawienia są nieregularne, a cykl stabilizuje się dopiero w ciągu dwóch lat. Pierwsza miesiączka zazwyczaj pojawia się pomiędzy 11. a 15. rokiem życia. Należy jednak pamiętać, że niektóre dziewczęta doświadczają jej już wcześniej, a inne później.

Moment wystąpienia pierwszej miesiączki u dziewcząt zależy od wielu czynników, w tym od uwarunkowań genetycznych i masy ciała. Lekarze wskazują, że dziewczęta z nadwagą lub otyłością zazwyczaj doświadczają menarche wcześniej. Również uprawianie sportu może wpływać na pojawienie się pierwszej miesiączki.

Jakie mogą wystąpić objawy przed pierwszą miesiączką u pacjentki?

ból podbrzusza
zatrzymanie wody w organizmie
powiększenie się obwodu jamy brzusznej
wzrost masy ciała
wahania nastroju
pobolewanie piersi
zmiany na skórze twarzy

Powyższe objawy mogą również wystąpić przed kolejną miesiączką. Zdarza się jednak, że przed pojawieniem się pierwszej miesiączki u młodych kobiet nie obserwuje się żadnych objawów.

Ile trwa pierwsza miesiączka?

Przebieg pierwszej miesiączki u dziewcząt jest bardzo indywidualny. Zazwyczaj trwa od 3 do 7 dni i nie jest zbyt obfita. Rzadko występują silne dolegliwości bólowe, takie jak ból podbrzusza. Pierwsze krwawienia miesiączkowe charakteryzują się nieregularnością, co oznacza, że miesiączka może trwać krócej lub czasami w ogóle się nie pojawić.

Jakie są przyczyny nieregularnych miesiączek?

Tak jak już wspomnieliśmy, w pierwszych latach miesiączki u nastolatek mogą pojawiać się nieregularnie, co jest normalną rzeczą. Najczęstszą przyczyną zaburzeń miesiączkowania u młodych dziewcząt jest brak owulacji lub niedojrzałość układu hormonalnego: podwzgórze — przysadka mózgowa — jajnik. Należy jednak wykluczyć inne możliwe przyczyny, takie jak zaburzenia hormonalne czy wady anatomiczne w obrębie układu rozrodczego.

Czy występują inne przyczyny zaburzeń cykli miesiączkowania u nastolatek?

Zaburzenia miesiączkowania mogą wynikać nie tylko z problemów ginekologicznych, ale także z wielu innych chorób i zaburzeń, które dotyczą układu hormonalnego, rozrodczego lub całego organizmu. Wszystko zależy od procesów zachodzących w organizmie dziewcząt oraz ich stylu życia i diety. Wśród innych przyczyn zaburzeń miesiączkowania u nastolatek można wymienić:

zaburzenia odżywiania i znaczne zmniejszenie masy ciała
choroby przewlekłe
cukrzyca
zaburzenia układu immunologicznego
czynniki środowiskowe — stres, wyczynowe uprawianie sportu lub nadużywanie leków, lub narkotyków
nowotwory — np. rak jajników
zaburzenia endokrynologiczne
zaburzenia układu krzepnięcia
zespół policystycznych jajników (PCOS)

Objawy zaburzeń miesiączkowania u młodych kobiet

Objawy, które mogą wystąpić podczas zaburzeń miesiączkowania, to:

brak okresu przez ponad 34 dni
krwawienie częstsze niż co 21 dni
bardzo skąpa lub, przeciwnie, obfita miesiączka
miesiączki trwające krócej niż 3 dni lub dłużej niż 7 dni
plamienia i krwawienia między miesiączkami
widoczne i duże skrzepy w krwi miesiączkowej
bardzo bolesne cykle miesiączkowe

Najczęstsze zaburzenia miesiączkowania u młodych kobiet

Podczas okresu dojrzewania u nastolatek cykle miesiączkowe występują często bez etapu owulacji. Taka postać rzeczy utrzymuje się od 2 do 3 lat, od pojawienia się pierwszego krwawienia miesiączkowego Po upływie tego czasu ich układ hormonalny i rozrodczy jest w pełni dojrzały. Dzięki temu dochodzi do unormalizowania się cykli miesiączkowych. Taki okres u niektórych nastolatek może się wydłużyć, a nieregularne miesiączki mogą występować nawet w wieku 20 lat.

Zaburzenia krwawień miesiączkowych mogą występować jako:

amenorrhoea primaria — pierwotny brak miesiączki po ukończeniu 16 lat
amenorrhoea paraprimaria — sytuacja, w której pierwsza miesiączka wystąpiła po rozpoczęciu leczenia hormonalnego, np. antykoncepcja
oligomenorrhoea, czyli rzadkie miesiączkowanie — cykl trwa dłużej niż 34 dni, najczęściej jest bezowulacyjny i jednofazowy; często występuje u dziewcząt w ciągu pierwszych dwóch lat od rozpoczęcia miesiączkowania
polymenorrhoea, czyli częste miesiączkowanie — stan, w którym cykl menstruacyjny u nastolatek trwa krócej niż 22 dni
oligomenorrhoea — sytuacja, w której cykl trwa dłużej niż 34 dni, a krwawienia zmieniają się w plamienia; nie wymagają one leczenia, chyba że utrzymują się przez długi czas lub towarzyszą im inne niepokojące objawy, takie jak nadmierne owłosienie
metrorrhagia iuvenilis — tzw. krwawienia młodocianych, charakteryzujące się nawracającymi i nieregularnymi krwawieniami, które mogą trwać ponad 10 dni; takim krwawieniom towarzyszy znaczna utrata krwi (powyżej 80 ml).
hypomenorrhoea, czyli skąpe miesiączkowanie — charakteryzuje się niewielką utratą krwi i krótkim czasem trwania, tzw. plamieniami; może mieć podłoże hormonalne, np. pierwotną niewydolność jajników
hypermenorrhoea — podczas miesiączki pacjentka traci ponad 100 ml krwi
menorrhagia — krwotoczna miesiączka
menometrorrhagia — przedłużająca się krwotoczna miesiączka; obfite krwawienie z macicy, które pojawia się regularnie w terminie miesiączki
algomenorrhoea — bolesne miesiączki
dysmenorrhoea — bolesne miesiączkowanie z dodatkowymi objawami, takimi jak bóle głowy, nudności, wymioty, zasłabnięcia lub utrata przytomności

Kiedy należy udać się z nieregularnym cyklem miesiączki do ginekologa dziecięcego?

Jeden lub dwa nieregularne cykle nie powinny budzić niepokoju. Jednak jeśli taka sytuacja powtarza się częściej, rodzic powinien zabrać dziecko do odpowiedniego specjalisty, w tym przypadku ginekologa dziecięcego, w celu zdiagnozowania przyczyn zaburzeń miesiączkowania i wykluczenia poważniejszych chorób.

Diagnostyka zaburzeń miesiączkowania u dziewcząt

Rozpoznanie zaburzeń miesiączkowania u dziewcząt powinno rozpocząć się od wywiadu lekarskiego z pacjentką oraz przeprowadzenia badań fizykalnych. Należy zwrócić szczególną uwagę na dojrzałość płciową oraz występowanie cech płciowych. Następnie ginekolog dziecięcy, na podstawie wyników badań, może skierować pacjentkę na dalsze leczenie lub rozszerzyć diagnostykę o bardziej szczegółowe badania.

Kluczowymi badaniami diagnostycznymi są badania hormonalne z krwi. Dotyczą one zarówno hormonów płciowych, jak i hormonów tarczycy oraz nadnerczy. Warto również wykonać badania krzywej cukrowej i insulinowej. Ważne jest oznaczenie stężenia poniższych hormonów:

estrogen
testosteron
prolaktyna
LH i FSH
TSH
FT3 i FT4

Jak wygląda leczenie zaburzeń miesiączkowania?

Leczenie zaburzeń miesiączkowania zależy od przyczyn nieprawidłowości w cyklu menstruacyjnym. Ginekolog dziecięcy zazwyczaj wdraża leczenie farmakologiczne.

Jeśli jednak przyczyną schorzenia są zaburzenia hormonalne, dąży się do ich wyregulowania. W przypadku defektów anatomicznych główną metodą leczenia jest leczenie chirurgiczne. Proces ten może potrwać kilka tygodni lub dłużej, jeśli przyczyna zaburzeń jest bardziej złożona.