Co wywołuje zapalenie mięśnia sercowego?

Serce bywa tłumione przez wiele czynników: infekcje, choroby autoimmunologiczne, niektóre leki czy nawet używki. W tym poradniku dowiesz się jakie są objawy, jak wygląda rozpoznanie i leczenie zapalenia mięśnia sercowego?

 

Jeśli Ty lub Twoi bliscy mają objawy zapalenia mięśnia sercowego,
umów wizytę do naszego Kardiologa w Centrum Medycznym BetaMed
☎  32 420 29 00 .

 

Jaką rolę pełni mięsień sercowy w organizmie człowieka?

Mięsień sercowy to specjalny rodzaj mięśnia poprzecznie prążkowanego, który tworzy ścianę serca i odpowiada za jego rytmiczne skurcze. Dzięki nim serce pełni funkcję pompy – nieustannie tłoczy krew do płuc (gdzie krew się natlenia) i do całego organizmu (gdzie dostarcza tlen i składniki odżywcze do komórek).

Co ważne, mięsień sercowy działa automatycznie, bez udziału naszej woli, i praktycznie się nie męczy – bije średnio 100 tysięcy razy dziennie, zapewniając prawidłowe funkcjonowanie wszystkich narządów.

Zaburzenia jego pracy mogą prowadzić do poważnych chorób układu krążenia, dlatego tak ważne jest, by dbać o serce: zdrowo się odżywiać, regularnie się ruszać i unikać długotrwałego stresu.

 

Czym jest zapalenie mięśnia sercowego?

Zapalenie mięśnia sercowego to stan, w którym dochodzi do uszkodzenia i zapalenia mięśnia sercowego – części serca odpowiedzialnej za pompowanie krwi do całego organizmu. Serce to nie tylko „pompka”, ale także mięsień, który – podobnie jak gardło czy płuca – może zostać zaatakowany przez wirusy lub bakterie, prowadząc do rozwoju stanu zapalnego.

Czy zapalenie mięśnia sercowego to choroba rzadka?

Nie do końca. Choć nie mówi się o niej często, zapalenie mięśnia sercowego nie należy do rzadkości – szczególnie po infekcjach wirusowych, takich jak grypa. Może występować zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Przebieg choroby bywa różny: może mieć charakter bezobjawowy, łagodny lub ciężki. Dlatego warto znać jej przyczyny i objawy.

 

Przyczyny zapalenia mięśnia sercowego

Najczęstszą przyczyną zapalenia mięśnia sercowego są wirusy – na przykład wirusy grypy czy SARS-CoV-2 (wywołujący COVID-19). Jednak zapalenie mogą również wywołać bakterie, pasożyty, niektóre leki, toksyny oraz choroby autoimmunologiczne. Dlatego przyczyny tej choroby dzielimy na zakaźne i niezakaźne (nieinfekcyjne).

Przyczyny zakaźne

Wirusy to najczęstsza przyczyna zapalenia mięśnia sercowego. Wirus atakuje komórki serca i powoduje reakcję układu odpornościowego – czasem burzę cytokinową, co może prowadzić do uszkodzenia serca. Najczęściej spotykane wirusy to:

  • coxsackie B – najczęściej atakuje on serce
  • adenowirusy
  • parwowirus B19
  • wirus Epsteina-Barr (EBV), wirus grypy oraz opryszczki (HSV)
  • COVID-19 – szczególnie po przebytym zakażeniu

Bakterie są rzadziej odpowiedzialne za zapalenie mięśnia sercowego, ale również mogą je wywołać. Należą do nich m.in. gronkowce, paciorkowce, pneumokoki oraz krętki Borrelia, odpowiedzialne za boreliozę. To właśnie one mogą być bakteryjną przyczyną tego schorzenia. Zapalenie mogą również wywołać pasożyty i grzyby – szczególnie u osób z osłabionym układem odpornościowym.

Przyczyny nieinfekcyjne

  • choroby autoimmunologiczne – układ odpornościowy „myli” własne komórki serca z wrogiem i je atakuje – należą do nich np. toczeń rumieniowaty układowy lub sarkoidoza
  • leki, toksyny i używki – niektóre leki (np. przeciwnowotworowe, sulfonamidy, niektóre antybiotyki, leki przeciwdrgawkowe), narkotyki (kokaina) i inne substancje, które mogą uszkodzić mięsień sercowy
  • chemikalia i promieniowanie – narażenie na toksyczne substancje (metale ciężkie, część rozpuszczalników) lub promieniowanie również może wywołać stan zapalny serca
  • predyspozycje genetyczne – niektóre osoby mają genetyczne skłonności do stanu zapalnego serca – co nie oznacza, że chorują, ale mogą być bardziej narażone

 

Objawy zapalenia mięśnia sercowego

Zapalenie mięśnia sercowego może dawać bardzo różne objawy – od niemal niezauważalnych po poważne. Dlatego warto znać najczęstsze symptomy, aby nie zbagatelizować problemu.

  • zmęczenie i osłabienie
  • ból w klatce piersiowej
  • kołatanie serca
  • duszności
  • obrzęki dolnych kończyn
  • gorączka i objawy grypopodobne
  • zawroty głowy i omdlenia

 

Jak wygląda diagnostyka w przypadkach zapalenia mięśnia sercowego?

Diagnostyka zapalenia mięśnia sercowego bywa trudna, bo objawy mogą być niejednoznaczne i przypominać inne choroby serca. Lekarze korzystają z różnych badań, aby potwierdzić diagnozę i ocenić stan serca.

  • wywiad lekarski – lekarz pyta o objawy i przebyte choroby pacjenta
  • badanie EKG – to badanie, które jest szybkie i bezbolesne, rejestruje ono rytm serca – przy zapaleniu mięśnia sercowego mogą pojawić się nieprawidłowości w postaci np. zaburzeń rytmu
  • badania krwi – badane są markery zapalenia (CRP, OB) oraz enzymy sercowe (troponiny), które mogą wskazywać na uszkodzenie mięśnia sercowego
  • echokardiografia (USG serca) – badanie to pozwala ocenić prace serce – czy jest ono osłabione, czy pojawiły się na sercu obrzęki lub płyn w worku osierdziowym
  • biopsja mięśnia sercowego – czasem jest potrzebna – badanie polega na pobraniu małego fragmentu serca do badania mikroskopem

 

Leczenie zapalenie mięśnia sercowego

Leczenie zapalenia mięśnia sercowego zależy od jego przyczyny, stopnia nasilenia objawów i ogólnego stanu serca. Postępowanie może obejmować zarówno leczenie objawowe, jak i przyczynowe. W lżejszych przypadkach wystarcza leczenie zachowawcze, natomiast w cięższych – może być konieczna hospitalizacja i specjalistyczna terapia.

Leczenie zachowawcze

W większości przypadków (szczególnie przy etiologii wirusowej), zapalenie mięśnia sercowego ustępuje samoistnie, jeśli pacjent odpowiednio się oszczędza. Lekarze zalecają:

  • odpoczynek fizyczny – brak aktywności od 3 do 6 miesięcy, by odciążyć serce i zapobiec powikłaniom
  • ograniczenie stresu i intensywnych emocji – stres i nadmierne emocje wpływają na rytm i pracę serca
  • regularne kontrole w poradni kardiologicznej – aby monitorować regenerację mięśnia sercowego

Leczenie farmakologiczne

W zależności od rozwoju zapalenia mięśnia sercowego, objawów i stanu zdrowia pacjenta – lekarz może włączyć:

  • leki przeciwzapalne (NLPZ) – np. ibuprofen – tylko pod nadzorem, gdy zapalenie ma łagodny charakter i nie występują objawy niewydolności serca
  • beta-blokery i inhibitory konwertazy angiotensyny (ACE-I) – stosowane w celu:
    • zmniejszenia obciążenia serca
    • kontroli ciśnienia tętniczego
    • poprawy frakcji wyrzutowej lewej komory
  • diuretyki (leki moczopędne) – przy objawach przewodnienia, takich jak obrzęki i duszność
  • leki antyarytmiczne – w przypadku zaburzeń rytmu serca (np. migotanie przedsionków, komorowe zaburzenia rytmu)
  • leki przeciwzakrzepowe – jeśli pacjent ma wysokie ryzyko powstania skrzepów w sercu

Leczenie przyczynowe

Jeśli zapalenie mięśnia sercowego wynika z konkretnych przyczyn, to jej leczenie idzie w kierunku ich wyeliminowania:

  • antybiotyki lub leki przeciwwirusowe – stosowane tylko wtedy, kiedy badania wykażą konkretną infekcję bakteryjną, pasożytniczą lub wirusową
  • leczenie immunosupresyjne – w przypadku zapalenia o podłożu autoimmunologicznym
  • kortykosteroidy – przy ciężkich i przewlekłych zapaleniach o podłożu zapalnym lub sarkoidozie serca – zawsze pod ścisłą kontrolą specjalisty

Leczenie szpitalna i specjalistyczne

W ciężkich przypadkach, gdy występują objawy niewydolności serca, zaburzenia rytmu lub spadek frakcji wyrzutowej poniżej normy, konieczne może być:

  • leczenie w szpitalu lub oddziale intensywnej terapii kardiologicznej
  • podłączenie do urządzeń wspomagających krążenie, takich jak ECMO (w ekstremalnych przypadkach)
  • biopsja mięśnia sercowego – w celu potwierdzenia trudnej diagnostycznie przyczyny
  • transplantacja serca – ostateczność w przypadkach nieodwracalnego uszkodzenia mięśnia sercowego

 

Jeśli Ty lub Twoi bliscy mają objawy zapalenia mięśnia sercowego,
umów wizytę do naszego Kardiologa w Centrum Medycznym BetaMed
☎  32 420 29 00 .

 

https://www.mp.pl/pacjent/choroby-ukladu-krazenia/choroby/87627,zapalenie-miesnia-sercowego

https://www.fitmedica.pl/blog/zapalenie-miesnia-sercowego/