Co to są zaburzenia lipidowe?

Nasze zdrowie w dużej mierze zależy od równowagi różnych substancji krążących w krwiobiegu. Lipidy, choć niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania, w nadmiarze mogą stać się zagrożeniem. Czym są zaburzenia lipidowe, jakie są jego objawy i leczenie?

Jeśli zauważyłaś u siebie objawy zaburzeń lipidowych,
umów wizytę do naszego Kardiologa w Centrum Medycznym BetaMed
☎ 32 420 29 00 .

Czym są lipidy i jaką pełnią funkcję w naszym organizmie?

Lipidy to tłuszcze – grupa związków organicznych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Pełnią one w naszym ciele kilka istotnych funkcji:

źródło energii – lipidy magazynują energię, którą ciało później wykorzystuje, gdy brakuje glukozy w organizmie
budulec energii – lipidy wchodzą w skład błon komórkowych, dzięki czemu komórki mogą prawidłowo funkcjonować
transport witamin – pomagają one wchłaniać ważne witaminy – A, D, E, K, które później rozpuszczają się w tłuszczach
ochrona narządów – lipidy mają to do siebie, że tworzą warstwę ochronną wokół organów, równocześnie chroniąc je przed urazami
regulacja hormonów – lipidy są niezbędne do produkcji hormonów, np. odpowiedzialnych za metabolizm i stres

Czym są zaburzenia lipidowe, zwane dyslipidemią?

Zaburzenia lipidowe to grupa schorzeń, w przebiegu których może wystąpić nieprawidłowy poziom lipidów, czyli nieprawidłowy poziom tłuszczów we krwi. Do lipidów, które występują u człowieka w organizmie zalicza się cholesterol i triglicerydy. Wytwarzane są one w komórkach wątroby lub dostarczane są do organizmu z jedzeniem.

Rodzaje dyslipidemii

hipercholesteromia – cechuje ją nieprawidłowy i zbyt wysokie stężenie cholesterolu LDL w surowicy
dyslipidemia aterogenna – to rodzaj zaburzenia lipidowego, w którym współwystępuje podwyższony poziom trójglicerydów i zbyt niski poziom cholesterolu HDL oraz obecność nieprawidłowych, małych i gęstych cząsteczek LDL
ciężka hipertriglicerydemia – ten rodzaj rozpoznaje się, gdy poziom trójglicerydów przekracza 5,6 mmol/L

Jakie są przyczyny zaburzeń lipidowych?

Przyczyny zaburzeń lipidowych można podzielić na trzy kategorie: czynniki genetyczne, czynniki związane ze stylem życia i dietą oraz na choroby, które predysponują do zaburzeń lipidowych.

Czynniki genetyczne dyslipidemii

Zaburzenia lipidowe mogą być dziedziczone. Cechą tych zaburzeń jest to, że ujawniają się one od bardzo młodego wieku, czasem nawet w okresie niemowlęcym. Pojawiają się pierwsze zaburzenia poziomu triglicerydów i wysoki cholesterol. Do wrodzonych zaburzeń lipidowych należą: rodzinna hipercholesterolemia, hipertriglicerydemia i hiperchylomikronemia.

Czynniki związane ze stylem życia i dietą

Gdy u pacjenta w diecie pojawia się zbyt dużo tłuszczów nasyconych i prostych węglowodanów, to bardzo łatwo może spowodować zwiększenie się poziomu lipidów we krwi – szczególnie jeśli chodzi o cholesterol LDL. Może on doprowadzić nawet do miażdżycy. Mała aktywność fizyczna nie pomoże na całkowite wykorzystanie tłuszczu, który pacjent przyjmuje wraz z pokarmem. Przez taki rozwój sytuacji gromadzi się on w tkance podskórnej i wokół organów.

Choroby, które predysponują do zaburzeń lipidowych to:

cukrzyca
przewlekła choroba nerek
niedoczynność tarczycy

Objawy zaburzenia gospodarki lipidowej

U osób u których występują zaburzenia lipidowe mogą pojawić się następujące przypadłości:

żółtaki (kępki żółte) – to małe i żółtawe guzki zlokalizowane na powiekach, kolanach, łokciach i stopach – obecność dużej ilości kępków żółtych jest nazywane żółkowatością
żółtaki ścięgen – znajdują się one najczęściej w okolicach ścięgna Achillesa i na ścięgnach palców rąk
rąbek starczy rogówki – pojawia się wokół tęczówki biała obwódka spowodowana odkładaniem się cholesterolu

Objawy nieleczonego schorzenia mogą wynikać z jego powikłań, takich jak miażdżyca i choroby układu sercowo-naczyniowego (np. udar mózgu, zawał serca). Są to poważne stany, które zagrażają zdrowiu, a nawet życiu. Wysoki poziom cholesterolu LDL sprzyja odkładaniu się tłuszczów w ścianach naczyń krwionośnych, co prowadzi do powstawania blaszki miażdżycowej i zmniejszenia przepływu krwi do narządów. W konsekwencji organy są gorzej odżywione. Z kolei wysoki poziom trójglicerydów może zwiększać ryzyko nawracających zapaleń trzustki.

Jak wyglądają badania w kierunku dyslipidemii?

Jednym z podstawowych badań, które może potwierdzić obecność zaburzeń lipidowych, jest lipidogram (profil lipidowy). Oznacza się go na podstawie próbki krwi, a do badania nie trzeba być na czczo. Aby uzyskać miarodajny wynik, warto dzień wcześniej zadbać o lekkostrawny posiłek na kolację oraz unikać spożywania alkoholu przez co najmniej dobę przed pobraniem krwi.

Jeśli profil lipidowy wykaże nieprawidłowości, lekarz może zlecić dodatkowe badania laboratoryjne lub obrazowe, dostosowane indywidualnie do pacjenta. Mogą to być m.in. pomiary ciśnienia tętniczego, oznaczenie poziomu glukozy we krwi, USG tętnic szyjnych, badanie hormonów tarczycy czy USG jamy brzusznej.

Leczenie zaburzeń lipidowych

Leczenie zaburzeń lipidowych jest kluczowym elementem profilaktyki i terapii chorób sercowo-naczyniowych. Nieleczone schorzenia, takie jak hipercholesterolemia czy hipertriglicerydemia, mogą prowadzić do miażdżycy, choroby wieńcowej oraz innych poważnych problemów zdrowotnych.

Podstawowe metody leczenia zaburzeń lipidowych obejmują:

zmiany w stylu życia – kluczowe znaczenie ma zdrowa dieta, bogata w błonnik, owoce, warzywa oraz zdrowe tłuszcze (np. oliwa z oliwek, orzechy); zaleca się ograniczenie spożycia tłuszczów nasyconych oraz tłuszczów trans, które mogą podnosić poziom cholesterolu
aktywność fizyczna – regularny wysiłek (co najmniej 150 minut umiarkowanej aktywności tygodniowo) przyczynia się do obniżenia poziomu lipidów we krwi i poprawy ogólnego stanu zdrowia
leczenie farmakologiczne – jeśli zmiana stylu życia nie przynosi oczekiwanych efektów, lekarz może zalecić leki obniżające poziom lipidów; najczęściej stosuje się statyny, które zmniejszają produkcję cholesterolu w wątrobie; w niektórych przypadkach konieczne jest stosowanie innych leków, takich jak fibraty czy inhibitory wchłaniania cholesterolu
monitorowanie poziomu lipidów – regularne badania kontrolne są niezbędne, aby ocenić skuteczność wdrożonego leczenia i w razie potrzeby dostosować terapię

Ważne jest, aby leczenie zaburzeń lipidowych odbywało się pod kontrolą lekarza, który dostosuje terapię do indywidualnych potrzeb pacjenta, uwzględniając współistniejące choroby oraz ogólny stan zdrowia. Wsparcie dietetyka może dodatkowo pomóc w utrzymaniu zdrowej diety i zdrowego stylu życia.

Do czego może prowadzić nieleczona dyslipidemia?

Nieleczona dyslipidemia może prowadzić do wielu poważnych problemów zdrowotnych. Przede wszystkim, wysokie stężenie lipidów we krwi, zwłaszcza cholesterolu LDL (tzw. „złego” cholesterolu), zwiększa ryzyko rozwoju miażdżycy.
W rezultacie, może to skutkować:

chorobą niedokrwienną serca – może prowadzić do anginy, zawału serca lub niewydolności serca
udarami mózgu – zator mózgowy lub krwotok mózgowy mogą być wynikiem uszkodzenia naczyń krwionośnych w mózgu
chorobami obwodowymi – problemy z krążeniem w kończynach dolnych mogą prowadzić do bólu, osłabienia, a w skrajnych przypadkach do amputacji
nadciśnieniem tętniczym – zwężenie naczyń krwionośnych może zwiększać opór krwi, co przyczynia się do podwyższenia ciśnienia tętniczego
problemy z wątrobą – akumulacja tłuszczu w wątrobie może prowadzić do stłuszczenia wątroby, a w konsekwencji do marskości

Dodatkowo, dyslipidemia często współwystępuje z innymi czynnikami ryzyka, takimi jak otyłość, cukrzyca czy stres, co dodatkowo zwiększa ryzyko wystąpienia powikłań sercowo-naczyniowych. Dlatego ważne jest, aby regularnie monitorować poziom lipidów we krwi i w razie potrzeby wdrożyć odpowiednie leczenie oraz zmiany w stylu życia, takie jak zdrowa dieta, aktywność fizyczna i unikanie używek.

Zaburzenia lipidowe – zalecenia

Zalecenia przy dyslipidemii to nic innego jak wskazówki dotyczące zdrowego stylu życia. Aby pacjent jak najdłużej cieszył się dobrym zdrowiem, obniżył poziom „złych” lipidów i utrzymał prawidłowe parametry, powinien:

Stosować dobrze zbilansowaną dietę
Uprawiać regularnie ćwiczenia
Całkowicie zrezygnować z palenia papierosów i ograniczyć spożywanie alkoholu
Zredukować poziom stresu w swoim życiu
Kontrolować leczenie chorób współistniejących
Regularnie wykonywać badania poziomu cholesterolu i trójglicerydów