HPV - co to za wirus? - BetaMed S.A.

HPV – co to za wirus?

Zakażenie wirusem HPV to temat, o którym mówi się coraz częściej — w mediach, gabinetach lekarskich, wśród rodziców. Ale czy wiesz, co to dokładnie oznacza dla Ciebie? Co robi, z czym się wiąże i co Ty możesz zrobić, by mu zapobiec? W tym poradniku dowiesz się wszystkiego na temat wirusa HPV.

Jeśli podejrzewasz u siebie lub Twojego bliskiego HPV,
umów wizytę do naszego Ginekologa lub Internisty
w Centrum Medycznym BetaMed ☎ 32 420 29 00 .

Co to jest wirus HPV?

HPV, czyli wirus brodawczaka ludzkiego (z ang. Human Papilloma Virus), to wirus, który może zakażać skórę i błony śluzowe – czyli miejsca takie jak jama ustna, gardło, okolice narządów płciowych czy odbytu.

Jak często występuje? HPV to jeden z najczęściej występujących wirusów na świecie. Szacuje się, że nawet 80% dorosłych w ciągu życia miało lub będzie miało kontakt z tym wirusem. Większość osób nawet o tym nie wie, bo zakażenie często przebiega bez żadnych objawów i samoistnie znika po kilku miesiącach.

Rodzaje zakażenia HPV

Nie ma jednego „wirusa HPV” – to cała grupa ponad 200 różnych typów wirusów. Każdy z nich może działać trochę inaczej:

typ wirusa niskiego ryzyka (np. HPV 6 i 11) – mogą powodować brodawki (czyli kurzajki) na skórze lub w okolicach intymnych – nie są one groźne dla życia, ale bywają uciążliwe
typ wirusa wysokiego ryzyka (np. HPV 16 i 18) – te są ważne z punktu widzenia zdrowia, ponieważ mogą prowadzić do zmian nowotworowych, np. raka szyjki macicy, odbytu, prącia czy gardła; nie oznacza to jednak, że każdy zakażony zachoruje – po prostu istnieje większe ryzyko, jeśli wirus długo pozostaje w organizmie

Jak dochodzi do zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego?

Zakażenie wirusem HPV przenosi się głównie przez kontakt skórny lub błon śluzowych z osobą zakażoną. Najczęściej dzieje się to podczas kontaktu seksualnego. Nie trzeba mieć pełnego stosunku, żeby się zarazić – wystarczy bliski kontakt skóry z zakażonym miejscem.

Najczęstsze drogi zakażenia wirusem HPV

kontakty seksualne
dotyk miejsc intymnych zakażonej osoby
poprzez wspólne używanie ręczników, bielizny czy maszynek do golenia (rzadziej)
wirus przenosi się z matki na dziecko podczas porodu (w skrajnych przypadkach)

Czy można się zarazić, jeśli partner nie ma objawów?

Tak. To właśnie jeden z powodów, dlaczego HPV jest tak powszechny. Większość osób nie wie, że jest zakażona, bo wirus przez długi czas nie daje żadnych objawów. Dlatego nawet ktoś, kto „czuje się zdrowy”, może nieświadomie przekazać wirusa partnerowi.

Kto jest najbardziej narażony?

Zakażeniem może się zarazić każdy, kto ma kontakt intymny z inną osobą. Nie ma znaczenia wiek, płeć ani liczba partnerów – choć ryzyko wzrasta, jeśli:

masz więcej niż jednego partnera seksualnego
nie używasz prezerwatywy (choć nie chroni ona w 100%, bo wirus może znajdować się też na skórze wokół miejsc intymnych)
zaczynasz współżycie w młodym wieku
twój układ odpornościowy jest osłabiony (np. po chorobie lub przy długim stresie)

Jaki jest przebieg zakażenia i jego objawy?

Najważniejsza rzecz, którą warto wiedzieć o HPV, jest taka: większość zakażeń wcale się nie ujawnia. Wirus może znajdować się w organizmie miesiącami, a nawet latami, nie powodując żadnych problemów. Dzięki temu układ odpornościowy często sam zwalcza wirusa, zanim zdąży on wywołać jakiekolwiek zmiany.

Wirus HPV – objawy

Czasami wirus daje o sobie znać w postaci zmian skórnych lub błon śluzowych. Mogą to być:

brodawki skórne (tzw. kurzajki) – małe grudki, zwykle na dłoniach i stopach
brodawki w okolicach intymnych – miękkie, różowe lub cieliste, mogą pojawiać się na członku, w pochwie, na szyjce macicy, wokół odbytu
zmiany w jamie ustnej lub gardle – rzadziej, ale też możliwy objaw

Zmiany przednowotworowe i nowotwory

Niektóre typy HPV, zwłaszcza te wysokiego ryzyka (np. typ 16 i 18), mogą prowadzić do poważniejszych zmian w komórkach:

u kobiet: najczęściej szyjka macicy, ale też srom i pochwa
u mężczyzn: penis, odbytnica, gardło
u obu płci: gardło i okolice jamy ustnej

Nie oznacza to jednak, że każdy zakażony zachoruje. Ryzyko wzrasta, jeśli wirus utrzymuje się w organizmie przez wiele lat i nie jest wykrywany na czas.

Jak wygląda przebieg zakażenia?

Dochodzi do zakażenia, a wirus dostaje się do komórek skóry lub błon śluzowych. Później może pojawić się okres bezobjawowy, dzięki któremu wirus pozostaje „ukryty” i nie daje żadnych objawów u pacjenta. Następnie pojawiają się zmiany, które czasami występują jako brodawki lub zmiany w komórkach (mogą być one wykryte w badaniach). Kolejnym „krokiem” w przebiegu jest samozanik lub leczenie – u większości osób wirus HPV znika sam, a u niektórych należy leczyć skutki zakażenia. Ostatnia rzecz to monitorowanie, czyli regularne badania pomagają wychwycić zmiany, zanim staną się groźne.

Jak wygląda rozpoznanie i leczenie wirusa HPV?

HPV bardzo często nie daje żadnych objawów, najlepszym sposobem, by go wykryć, są badania profilaktyczne. Nie są bolesne, nie wymagają specjalnego przygotowania i mogą uratować zdrowie.

Na czym polega diagnostyka wirusa HPV?

Do najważniejszych badań w diagnozie wirusa HPV należą:

- badanie cytologiczne – badanie szyjki macicy
- test HPV – badanie DNA wirusa

badanie ginekologiczne lub urologiczne

badanie dermatoskopowe (ocena zmian skórnych)

Leczenie wirusa HPV

W większości przypadków organizm sam zwalcza wirusa. U 80-90% osób HPV znika samoistnie w ciągu kilku miesięcy do 2 lat.

Leczymy nie wirusa, a skutki zakażenia nim

- leczenie boradwek (kurzajek, kłykcin):
  - zamrażanie (tzw. krioterapia)

laseroterapia

maści i preparaty złuszczające

wycięcie chirurgiczne (rzadziej)

- leczenie zmian w szyjce macicy – jeśli cytologia lub test HPV pokażą zmiany, to stosuje się między innymi:
  - obserwację i regularne kontrole – przy drobnych zmianach
  - usunięcie fragmentu zmienionej tkanki (tzw. konizacja)

laseroterapię

- leczenie zmian w innych miejscach (gardło, członek, odbyt):

zależy od rodzaju zmiany

najczęściej stosuje się usuwanie zmian lub obserwację

Dlaczego leczenie i diagnostyka jest bardzo ważna w przypadku wirusa HPV? HPV sam rzadko daje objawy, ale może prowadzić do niebezpiecznych zmian, jeśli się o nim nie wie. Regularne badania pozwalają wykryć zmiany zanim pojawi się cokolwiek groźnego. Wczesne leczenie jest krótkie, proste i bardzo skuteczne.

Co możesz zrobić w ramach profilaktyki?

HPV jest bardzo powszechny, ale dobra wiadomość jest taka, że można skutecznie zmniejszyć ryzyko zakażenia. Wiele działań jest prostych i łatwych do wprowadzenia na co dzień.

Szczepienie przeciw HPV

najskuteczniejsza ochrona przed groźnymi typami wirusa
zapobiega zmianom nowotworowym i brodawkom narządów płciowych
zalecane dla dziewcząt i chłopców, a także dorosłych

Prezerwatywy

Nie chronią w 100%, ale znacząco zmniejszają ryzyko zakażenia
warto stosować przy każdym kontakcie seksualnym

Mniejsza liczba partnerów seksualnych

Im więcej partnerów, tym większe ryzyko kontaktu z wirusem
stała relacja = mniejsze ryzyko zakażenia

Regularne badania

cytologia i test HPV wykrywają zmiany, zanim staną się groźne
kontrole ginekologiczne/urologiczne pomagają wcześnie reagować

Wzmocnienie odporności

zdrowa dieta, ruch, sen, brak papierosów
silna odporność pomaga organizmowi usunąć wirusa

Świadomość i obserwacja

zwracaj uwagę na brodawki i zmiany skórne
rozmawiaj z partnerem, unikaj mitów

HPV u kobiet i mężczyzn – co warto wiedzieć?

HPV u kobiet:

najczęściej kojarzony z rakiem szyjki macicy – to jeden z głównych czynników ryzyka
może powodować też zmiany w pochwie i na sromie
często przebiega bezobjawowo, dlatego tak ważna jest cytologia i test HPV
wczesne wykrycie zmian = łatwe i skuteczne leczenie

HPV u mężczyzn:

może powodować brodawki w okolicach intymnych
może wpływać na powstawanie raka prącia, odbytu i gardła, choć rzadziej niż u kobiet w szyjce macicy
zakażeni mężczyźni często nie wiedzą, że przenoszą wirusa.
badania urologiczne i obserwacja zmian skórnych są kluczowe

Dlaczego obie płcie są równie ważne? HPV może przenosić się między partnerami, nawet gdy nikt nie ma objawów. Szczepienie dziewcząt i chłopców zmniejsza rozprzestrzenianie się wirusa w całej populacji. Każdy — niezależnie od płci — może zachorować na nowotwory związane z HPV.