Kto leczy zaburzenia snu?

Sen to podstawa zdrowia – regeneruje organizm, wpływa na pamięć i samopoczucie. Niestety, wiele osób zmaga się z jego zaburzeniami. Kto może pomóc w diagnozie i leczeniu?

Jeśli Ty lub Twoi bliscy borykają się z brakiem snu lub lunatykowaniem,
umów wizytę do naszego Psychologa w Centrum Medycznym BetaMed
☎ 32 420 29 00 .

Sen a zaburzenia snu

Sen to stan charakteryzujący się obniżoną wrażliwością na bodźce, częściowym ograniczeniem ruchów oraz spowolnieniem funkcji organizmu. Towarzyszy mu zniesienie świadomości i występuje on cyklicznie w rytmie dobowym, naprzemiennie z okresem czuwania, zarówno u ludzi, jak i u zwierząt wyższych.

Dobry sen to taki, który trwa odpowiednio długo i obejmuje wszystkie fazy. Gdy się wyśpimy, mamy więcej energii do działania i jesteśmy bardziej odporni na stres związany z codziennymi obowiązkami w domu czy w pracy.

Ile godzin powinien trwać sen? Prawidłowy sen powinien trwać około 8 godzin, a jego nadmiar lub niedobór mogą prowadzić do negatywnych skutków.

A co jak tego snu brakuje? Brak snu powoduje zmęczenie, problemy z koncentracją i osłabienie odporności. Długotrwały niedobór zwiększa ryzyko nadciśnienia, chorób serca, depresji, a w skrajnych przypadkach może prowadzić do omamów, urojeń, a nawet epizodów psychozy. Zbyt długi sen również nie jest korzystny – może sprzyjać chorobom serca, otyłości i zaburzeniom nastroju. Najważniejsze jest zachowanie równowagi i zdrowej rutyny snu.

Jakie są fazy snu?

faza NREM – to etap, który występuje zaraz po zaśnięciu, gdzie jeszcze nie śnimy, wtedy m.in. mózg obniża nasze ciśnienie tętnicze krwi, uwalnia hormon wzrostu, znika też napięcie mięśniowe i zostaje obniżona temperatura organizmu, a oddech staje się rzadszy
faza REM – ta faza snu jest najważniejsza, w czasie jej trwania nasz umysł skupia się na przeżyciach wewnętrznych, odpoczywa aktywnie i występują wtedy marzenia senne – taka aktywność pomaga bardzo w regeneracji i sprzyja zapamiętaniu treści, jakich nauczyliśmy w ciągu dnia

Rodzaje zaburzeń snu

Zaburzeń snu jest bardzo wiele, jednak są one też podzielone na trzy kategorie:

dyssomnie – to pierwotne zaburzenia snu nocnego i/lub czuwania w ciągu dnia
parasomnie – to niepożądane zjawiska okresowo występujące podczas snu
zaburzenia snu wtórne – pojawiają się u pacjentów, u których występują schorzenia psychiczne i somatyczne

Jednak do najbardziej znanych rodzajów zaburzeń snu należą:

bezsenność
narkolepsja
lunatykowanie (inaczej somnambulizm, sennowłóctwo)
lęki nocne
koszmary senne
chrapanie pierwotne

Bezsenność

Określana jest jako dolegliwość, która polega na zbyt krótkim lub nie regenerującym się śnie. Bezsenność dzielimy na bezsenność przygodną (trwa do kilku dni), bezsenność przewlekłą i bezsenność krótkotrwałą (trwa do 3 tygodni).

Objawy bezsenności:

senność i zmęczenie w ciągu dnia – dotyczy bezsenności przygodnej i krótkotrwałej
gorsza sprawność psychomotoryczna i gorszy nastrój – dotyczy bezsenności przewlekłej, która traktowana jest już jako jednostka chorobowa

Przyczyny bezsenności:

Jeśli chodzi o bezsenność przygodową to ich przyczyną może być praca zmianowa, szybkie przekraczanie stref czasowych czy też nagły stres, z kolei w przypadku bezsenności krótkotrwałej jedną z przyczyn może być żałoba lub nagła choroba somatyczna.

Chorobą dopiero w przypadku bezsenności jest bezsenność przewlekła, tutaj mogą być różne przyczyny powstawania:

bezsenność psychofizjologiczna – to problem, w którym osoba ma trudności z zasypianiem, ponieważ sama myśl o pójściu spać wywołuje u niej stres i pobudzenie; dzieje się tak, ze względu na wcześniejsze negatywne doświadczenia ze snem
bezsenność idiopatyczna – występuje ona od dzieciństwa i jest spowodowana uszkodzeniem struktur mózgu odpowiedzialnych za sen i czuwanie
bezsenność wtórna – jest ona spowodowana chorobami fizycznymi, np. przewlekłą zaporową chorobą płuc (POChP) czy dusznicą bolesną, a dokładniej nasileniem ich symptomów podczas snu

Innymi przyczynami bezsenności mogą być zaburzenia psychiczne czy też odstawienie substancji psychoaktywnych.

Narkolepsja

To przewlekłe zaburzenie neurologiczne, które powoduje niekontrolowane ataki senności w ciągu dnia – to wynik nieprawidłowej regulacji cyklu snu i czuwania w mózgu.

Objawy narkolepsji:

nadmierna senność w ciągu dnia – nagłe napady snu, nawet w trakcie jakieś aktywności
katapleksja – nagła utrata napięcia mięśniowego (np. opadanie głowy czy osłabienie nóg) często wywołana silnymi emocjami
paraliż senny – osoba, która wpada w paraliż senny podczas zasypiania lub budzenia się nie może się poruszyć
omamy hipnagogiczne i hipnopompiczne – realistyczne i często przerażające halucynacje przy zasypianiu lub budzeniu
zaburzony sen nocny – częste wybudzanie się i koszmary

Przyczyny narkolepsji:

niski poziom hipokretyny – niedobór neuroprzekaźnika odpowiedzialnego za regulację czuwania i snu
czynniki genetyczne – podatność może być dziedziczna
reakcje autoimmunologiczne – organizm może niszczyć komórki produkujące hipokretynę
infekcje i czynniki środowiskowe – mogą przyczynić się do rozwoju narkolepsji

Lunatykowanie

Lunatykowanie polega na tym, że osoba wykonuje różne czynności, np. chodzi, siada na łóżku czy też nawet mówi, choć nadal śpi. Dzieje się to w głębokiej fazie snu, a osoba jest wtedy nie świadoma swoich działań i zwykle nie pamięta co się działo po przebudzeniu. Inaczej lunatykowanie jest nazywane sennowłóctwem lub somnambulizmem.

Przyczyny lunatykowania:

- czynniki genetyczne – skłonność do sennowłóctwa może być dziedziczne
- stres i zmęczenie – takie czynniki zwiększają ryzyko epizodów lunatykowania

nieregularny sen i jego niedobór

gorączka – szczególnie u dzieci

spożywanie alkoholu lub niektórych leków (np. nasennych)

bezdech senny

niektóre choroby neurologiczne (np. padaczka)

Lęki nocne

Przy tym rodzaju zaburzenia snu – charakterystyczne są nagłe wybudzenia i towarzyszące mu objawy napadu paniki, lęku czy krzyki. Bardzo często występują także takie objawy jak pocenie się, rozszerzanie źrenic i zwiększone napięcie mięśni. Po obudzeniu – osoba zazwyczaj nie wie co się wydarzyło wcześniej i nie reaguje na otoczenie.

To dość częste zaburzenie snu, występujące szczególnie u dzieci. Szacuje się, że występują u 3% dzieci w wieku pomiędzy 4 a 12 lat. Jeśli chodzi o osoby dorosłe, to jest to około 4-5%, zazwyczaj między 20. a 30. rokiem życia. Lęki nocne występują najczęściej u mężczyzn.

Przyczyny lęków nocnych:

stres i traumy – silne przeżycia emocjonalne, lęki i niepokój mogą wywołać epizody lęków nocnych
niedobór snu i zmęczenie – brak odpowiedniego odpoczynku zaburza prawidłowy przebieg snu
gorączka i choroby – infekcja – zwłaszcza u dzieci, mogą powodować lęki nocne
zaburzenia psychiczne – depresja, zaburzenia lękowe, PTSD
nieprawidłowa aktywność mózgu – nadmierne pobudzenie w fazie snu wolnofalowego, kiedy lęki nocne występują najczęściej
zmiany hormonalne – zwłaszcza u dzieci w okresie dojrzewania

Koszmary senne

Każdemu z nas zdarzają się koszmary – to realistyczne, przerażające sny, po których często budzimy się nagle, pamiętając ich treść i odczuwając silny lęk.

Przyczyną koszmarów mogą być stres, urazy psychiczne oraz niektóre leki. Częściej występują także u osób z określonymi zaburzeniami, np. osobowością borderline czy schizoidalną.

Chrapanie pierwotne

Chrapanie, jeśli nie towarzyszy mu bezdech senny, jest jednym z najczęstszych problemów związanych z oddychaniem podczas snu. Powstaje, gdy mięśnie gardła i języka rozluźniają się, zwężając drogi oddechowe. Charakterystyczny dźwięk pojawia się głównie przy wdechu i może występować w każdej fazie snu.

Do czynników ryzyka chrapania należą: otyłość, spożywanie alkoholu przed snem, palenie tytoniu, stosowanie leków uspokajających i rozluźniających mięśnie, a także nieprawidłowa budowa anatomiczna górnych dróg oddechowych.

Jak zdiagnozować zaburzenia snu?

Zazwyczaj sami jesteśmy w stanie zauważyć, że mamy problem ze snem. Jeśli jednak jakieś objawy nas niepokoją lub dotyczą bliskiej nam osoby, warto w pierwszej kolejności skonsultować się z lekarzem pierwszego kontaktu, który pomoże ustalić diagnozę.