Jak złagodzić zespół napięcia przedmiesiączkowego?

Zastanawiasz się, dlaczego kilka dni przed miesiączką czujesz zmęczenie, napięcie, a czasem plecy bolą, a piersi są opuchnięte? To może być PMS – zespół napięcia przedmiesiączkowego. Ten poradnik wyjaśni, skąd się bierze PMS i – co najważniejsze – w prosty sposób pokaże, jak możesz sobie pomóc.

Jeśli masz objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego,
umów wizytę do naszego Ginekologa w Centrum Medycznym BetaMed
☎ 32 420 29 00 .

Co to jest PMS?

PMS (z ang. Premenstrual Syndrome, czyli zespół napięcia przedmiesiączkowego) to zbiór różnych objawów — fizycznych i psychicznych — które pojawiają się w drugiej fazie cyklu miesiączkowego (tzw. fazie lutealnej), czyli zazwyczaj 4–10 dni przed okresem, i ustępują zaraz po jego rozpoczęciu.

W Polsce – objawy PMS-u doświadcza nawet od 40 do 80 procent kobiet, choć nasilenie ich jest różne. U około od 20 do 40 procent mogą powodować znaczne ograniczenie w codziennym funkcjonowaniu, u mniejszej części może pojawić się bardzo ciężka forma PMDD (przedmiesiączkowe zaburzenia dysforyczne).

Przyczyny i czynniki ryzyka zespołu napięcia przedmiesiączkowego

Oto przyczyny zespołu napięcia przedmiesiączkowego:

wahania poziomu hormonów: II połowa cyklu zwiastuje zmiany w poziomie hormonów, w szczególności estrogenu i progesteronu – u części kobiet organizm jest bardziej wrażliwy na te zmiany
niedobór progesteronu: jeżeli organizm nie wytwarza wystarczająco dużo progesteronu (np. przez brak owulacji), może dojść do zaburzenia równowagi hormonalnej, co tylko nasila objawy PMS
wzrost prolaktyny: u niektórych kobiet tuż przed miesiączką wzrasta poziom prolaktyny – to hormon, który ma blokować owulację i pogłębiać napięcie emocjonalne oraz fizyczne dolegliwości
zaburzenia w działaniu neuroprzekaźników: hormonowe zmiany wpływają na pracę mózgu, szczególnie na substancje, które odpowiadają za nastrój, jak serotonina i GABA

Czynniki ryzyka PMS:

czynniki genetyczne
przewlekły stres i napięcie emocjonalne
zaburzenia psychiczne w przeszłości
wiek: 25-40 lat
nieodpowiedni styl życia
wysokie BMI (nadwaga lub otyłość)

Objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego

Objawy PMS zazwyczaj występują 5–10 dni przed okresem i ustępują w pierwszych dniach krwawienia. Ich nasilenie jest indywidualne i potrafi się różnić z cyklu na cykl. Jeśli objawy są bardzo intensywne i wpływają na życie codzienne (np. praca, relacje), warto skonsultować się z lekarzem.

Objawy fizyczne PMS

ból brzucha i skurcze
ból głowy i migrena
bolesność piersi
wzdęcia i zatrzymanie wody
bóle mięśni, stawów i pleców
zmiany skórne – np. trądzik i łojotok
zaburzenia apetytu
problemy jelitowe

Objawy psychiczne PMS

drażliwość, nerwowość i płaczliwość
wahania nastrojów pacjentki
lęk lub poczucie napięcia
obniżenie nastroju lub stan depresyjny
trudności z koncentracją i pamięcią
zmiany libido
problemy ze snem

Czy można wyleczyć zespół napięcia przedmiesiączkowego?

Czy PMS da się całkowicie wyleczyć? PMS nie jest chorobą, którą można „usunąć” raz na zawsze – to zespół objawów związanych z cyklem hormonalnym. Jednakże można skutecznie zmniejszyć nasilenie dolegliwości – a u wielu kobiet objawy stają się prawie niezauważalne.

Jak wygląda leczenie?

Metody niefarmakologiczne

zmiana stylu życia, czyli zmiana diety na taką bez alkoholu, kofeiny i soli, ogranicza się w niej cukry proste, a włącza się pełnoziarniste produkty, warzywa, orzechy i ryby
regularna aktywność fizyczna
zadbanie o sen i relaks, czyli medytacja, techniki oddechowe i unikanie stresu
suplementy – magnez, wapń, witaminy D, B6, E oraz kwasy omega-3

U kobiet z łagodnymi objawami domowe sposoby często wystarczą do wyciszenia PMS – zwłaszcza przy regularnym stosowaniu przez co najmniej kilka cykli.

Metody farmakologiczne

W przypadku silnego i uciążliwego PMS, gdy domowe strategie nie pomagają:

leki przeciwbólowe lub rozkurczowe dostępne bez recepty – np. ibuprofen lub paracetamol na ból brzucha, pleców, głowy
leki przeciwdepresyjne (SSRI / SNRI) – skuteczne zwłaszcza na objawy psychiczne i fizyczne; działają często już po 1–2 dniach od rozpoczęcia
- mogą być stosowane cyklicznie tylko w fazie przedmiesiączkowej lub ciągle – w zależności od indywidualnej sytuacji
hormonalna terapia antykoncepcyjna – stabilizuje poziomy estrogenów i progesteronu, co często skutkuje znacznym złagodzeniem PMS. Szczególnie skuteczne są tabletki zawierające drospirenon i etynyloestradiol
leki moczopędne i hamujące prolaktynę – stosowane przy obrzękach i wysokim poziomie prolaktyny, redukującym objawy fizyczne
psychoterapia poznawczo‑behawioralna (CBT) – pomaga radzić sobie z emocjami, stresem, poprawia samoświadomość objawów i redukuje ich wpływ na funkcjonowanie

Kiedy należy się skonsultować z lekarzem?

Jeśli objawy PMS są bardzo silne, trwają długo, zmieniają się lub utrudniają codzienne funkcjonowanie, warto skonsultować się z lekarzem. Specjalista może postawić diagnozę, zlecić badania (np. hormonalne), wykluczyć inne choroby (takie jak endometrioza czy problemy z tarczycą) i zaproponować odpowiednie leczenie – od terapii hormonalnej i leków przeciwbólowych po wsparcie psychologiczne. Pomoc medyczna może znacząco poprawić jakość życia i sprawić, że PMS przestanie być codziennym problemem.

Jak poradzić sobie z PMS?

Prowadzenie dzienniczka objawów PMS pomaga lepiej zrozumieć, kiedy i jak nasilają się dolegliwości oraz co je łagodzi. Wystarczy przez 2–3 cykle zapisywać dzień cyklu, rodzaj objawów (np. ból, napięcie, zmiany nastroju), ich nasilenie w skali 1–6 oraz wpływ na codzienne życie. Można robić to w zeszycie, aplikacji lub skorzystać z gotowych formularzy (np. DRSP). Taki dzienniczek jest bardzo pomocny nie tylko dla samej kobiety, ale też dla lekarza – ułatwia postawienie diagnozy, dobranie leczenia i ocenę, czy podjęte działania przynoszą efekty. Dzięki niemu PMS przestaje być „niespodzianką”, a staje się czymś, co da się przewidzieć i skutecznie kontrolować.