Oczopląs - co to takiego?

Oczopląs – co to takiego?

Czy zdarzyło Ci się zauważyć, że oczy poruszają się w niekontrolowany sposób? Może to być oznaka oczopląsu – zaburzenia, które wpływa na ruchy gałek ocznych. W tym poradniku dowiesz się, jakie są przyczyny i leczenie tej choroby.

Jeśli zauważyłeś u siebie objawy oczopląsu,
umów wizytę do naszego Okulisty w Centrum Medycznym BetaMed
☎ 32 420 29 00 .

Co to jest oczopląs?

Oczopląs to mimowolne i szybkie ruchy gałek ocznych, które sprawiają, że choremu trudno jest skupić wzrok w jednym punkcie. Chorobę tę charakteryzuje się na podstawie kierunku i typu ruchów, a także podłoża chorobowego. To zaburzenie może występować od urodzenia lub pojawić się dopiero, w wyniku jakieś choroby lub urazu.

Przyczyny oczopląsu i choroby, które mogą być z nim powiązane

Oczopląs może mieć różnorodne przyczyny, które wymagają dokładnej diagnostyki przez specjalistę. Może być wynikiem działania substancji psychoaktywnych, takich jak alkohol czy narkotyki, albo skutkiem ubocznym niektórych leków, w tym antybiotyków lub środków przeciwpadaczkowych.

Jednak w wielu przypadkach oczopląs jest objawem poważniejszych schorzeń. Może wskazywać na uszkodzenia błędnika, problemy z ośrodkowym układem nerwowym, choroby nowotworowe, stwardnienie rozsiane, a nawet wrodzone wady oczu, takie jak zaćma. Z tego powodu wczesne rozpoznanie i odpowiednia diagnostyka są kluczowe.

Objawy oczopląsu

Choroba ta jest łatwa do rozpoznania – objawia się mimowolnymi ruchami gałek ocznych. Objawy oraz rodzaj ruchów oczu mogą jednak różnić się w zależności od rodzaju oczopląsu. Często towarzyszy mu obniżona ostrość wzroku, trudności w skupieniu uwagi na zadaniu, a czasami także zawroty głowy lub zaburzenia koordynacji.

Rodzaje oczopląsu – podzielone na trzy podkategorie

Rodzaje oczopląsu ze względu na ruch

oczopląs wahadłowy – gałki oczne poruszają w jednostajnym rytmie
oczopląs skaczący – gdy w gałce ocznej w jednym kierunku drgania następują szybciej niż w drugiej
oczopląs grubofalisty – występuje, gdy gałki oczne poruszają się we wszystkich kierunkach o takim samym nasileniu

Rodzaje oczopląsu ze względu na kierunek

oczopląs poziomy – na lewo i prawo
oczopląs pionowy – od góry do dołu
oczopląs rotacyjny – po osi okrężnej

Rodzaje oczopląsu ze względu na podłoże chorobowe

oczopląs oczny – rodzaj ten jest związany głównie z obszarem samych oczu i ich mięśni
oczopląs ośrodkowy – taki oczopląs występuje, gdy u pacjenta zdiagnozowano chorobę ośrodkowego układu nerwowego
oczopląs błędnikowy i przedsionkowy – taki rodzaj występuje, gdy w pniu mózgu dochodzi do zaburzeń aktywności dwóch jąder przedsionkowych
oczopląs móżdżkowy – występuje, gdy dochodzi do uszkodzenia móżdżka i rdzenia kręgowego
oczopląs fizjologiczny – w niektórych sytuacjach występuje naturalnie i wynika z fizjologii gałek ocznych
oczopląs samoistny – rodzaj ten występuje, gdy pojawia się problem z błędnikiem i ośrodkowym układem nerwowym, a jego intensywność może zwiększyć się w ciemności lub gdy oczy są zamknięte
oczopląs wrodzony – ten typ oczopląsu zazwyczaj dotyka dzieci tuż po urodzeniu, dlatego tak istotne jest badanie wzroku u dzieci i niemowląt

Czy oczopląs jest groźny?

Już wiemy, czym jest oczopląs i jakie są jego objawy. Teraz warto zadać pytanie: czy ta choroba jest groźna? Jak widzi pacjent z oczopląsem? Niestety, oczopląs bardzo mocno wpływa na jakość widzenia – pacjent nie potrafi skupić wzroku na danym obrazie, który często jest również rozmazany. Jak wspomniano wcześniej, schorzenie to może także wpływać na koordynację ruchową i powodować zawroty głowy.

Sam oczopląs nie jest bezpośrednio groźny, jednak skutki jego objawów mogą być poważne dla zdrowia pacjenta. W skrajnych przypadkach może dojść nawet do utraty przytomności.

Jak wygląda diagnostyka oczopląsu?

Podstawą rozpoznania oczopląsu jest szczegółowy wywiad lekarski przeprowadzany z pacjentem. Lekarz w trakcie wywiadu zbiera informacje na temat przyjmowanych leków, przebytych chorób, występujących objawów, ewentualnych problemów okołoporodowych, urazów głowy oraz stylu życia pacjenta. W przypadku podejrzenia oczopląsu pacjent jest kierowany do okulisty – specjalisty od diagnostyki i leczenia schorzeń oczu.

Kolejnym etapem jest kompleksowe badanie okulistyczne, w którym ocenia się ostrość wzroku zarówno do dali, jak i do bliży – jednoocznie i obuocznie. Lekarz sprawdza reakcję źrenic na światło, dno oka oraz stan tęczówki. Istotnym elementem badania jest także obserwacja twarzy pacjenta pod kątem symetrii i ewentualnego wyrównawczego ustawienia głowy.

Ruchy gałek ocznych pacjenta są szczegółowo analizowane, na przykład przy użyciu okularów Bartesa lub Frenzla, a także badań elektronystagmograficznych (ENG) i wideonystagmograficznych (VNG). W diagnostyce pomocne mogą być również badania obrazowe, takie jak tomografia oka (OCT), oraz badania laboratoryjne, np. analiza poziomu witaminy B12, której niedobór może powodować zaburzenia wzroku.

Jeśli po przeprowadzeniu tych badań nie uda się ustalić przyczyny oczopląsu, pacjent powinien zostać skierowany na dodatkowe badania oraz konsultacje u neurologa i laryngologa.

Leczenie oczopląsu – krok po kroku

Czy oczopląs jest wyleczalny? Odpowiedź brzmi: tak, jak najbardziej. Leczenie mimowolnych ruchów gałek ocznych zależy od przyczyny tej przypadłości, dlatego dla każdego pacjenta metoda terapii jest dobierana indywidualnie.

W łagodniejszych przypadkach oczopląs można leczyć za pomocą terapii widzenia, która obejmuje ćwiczenia ortoptyczne, lub stosując specjalistyczne okulary pryzmatyczne i soczewki korekcyjne. W niektórych sytuacjach konieczna jest terapia mięśni oczu z użyciem toksyny botulinowej (jadu kiełbasianego), która osłabia ich nadmierną aktywność. Po takiej terapii symptomy oczopląsu mogą zostać złagodzone lub całkowicie wyeliminowane.

Jeśli oczopląs jest wynikiem chorób nowotworowych lub zaburzeń neurologicznych, konieczne może być długotrwałe leczenie onkologiczne lub neurologiczne.

W przypadkach samoistnego oczopląsu o dużym nasileniu możliwe jest skorygowanie problemu operacyjnie, poprzez zabieg na mięśniach gałek ocznych. Leczenie tak ciężkich przypadków wymaga współpracy zespołu specjalistów, w tym okulisty, neurologa i laryngologa. Dzięki temu postępy terapii mogą być na bieżąco monitorowane i odpowiednio dostosowywane.

Jak stres wpływa na oczopląs?

Związek między oczopląsem a stresem to temat, który wciąż budzi zainteresowanie badaczy. Ustalono, że długotrwała ekspozycja na stres może nasilać objawy oczopląsu, a w skrajnych przypadkach prowadzić nawet do utraty przytomności. Warto pamiętać, że stres ma negatywny wpływ na funkcjonowanie narządu wzroku również w innych aspektach. Rozmazany obraz, nieostre widzenie czy mroczki przed oczami to jedne z typowych reakcji organizmu na nadmierne napięcie nerwowe.

W terapii oczopląsu unikanie stresu odgrywa istotną rolę jako element wspomagający leczenie. Redukcja napięcia nerwowego może znacząco poprawić komfort życia pacjenta i zmniejszyć nasilenie objawów schorzenia.